อาหารสัตว์เป็นสิ่งสำคัญในการเลี้ยงสัตว์และปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็นต้นทุนที่สำคัญมากในการเลี้ยงสัตว์ รู้หรือไม่คะว่าประเทศไทยเรามีกฎหมายควบคุมคุณภาพอาหารสัตว์บังคับใช้มาตั้งแต่ปี 2525 แล้ว และก็เพิ่งมีการปรับปรุงอัพเดทกฎหมายตัวนี้ให้ทันสมัยไปเมื่อปี 2558 เพื่อควบคุมให้ผู้ผลิตเพื่อขาย ผู้นำเข้าเพื่อขายและผู้ขายอาหารสัตว์ ผลิต นำเข้าหรือขายอาหารสัตว์ที่มีคุณภาพและมาตรฐานตามที่กฎหมายกำหนด

การเลือกซื้ออาหารสัตว์และสารเสริมอาหารที่ได้คุณภาพ ในเบื้องต้นนั้นผู้ซื้อก็ควรจะสังเกตหลายๆ อย่างประกอบนะคะ เช่น

- สถานที่ขายอาหารสัตว์ ต้องมีใบอนุญาตประเภทต่างๆ ที่กรมปศุสัตว์ออกให้ ได้แก่ ใบอนุญาตผลิตอาหารสัตว์ ใบอนุญาตนำเข้าซึ่งอาหารสัตว์ ใบอนุญาตขายอาหารสัตว์ ซึ่งจะต้องตรงตามรูปแบบของกิจการด้วย มีสถานที่ตั้งถาวรและแน่นอนถ้าซื้อไปแล้วมีปัญหาจะได้ติดตามได้ ควรสังเกตวิธีการเก็บอาหารในสถานที่ขายด้วยว่าเก็บรักษาดี เป็นสัดส่วนไม่ปะปนกับพวกวัตถุมีพิษที่อาจปนเปื้อนมาในอาหารได้ เช่น ยาฆ่าวัชพืช ยาฆ่าแมลง และถ้าเป็นประเภทวิตามินก็ควรเก็บไว้ในที่เย็นและไม่ถูกแสง นอกจากนี้จะดีมากเลยถ้าในสถานที่ขายมีคนให้คำแนะนำเกี่ยวกับอาหารสัตว์ที่เราสนใจซื้อ

- ในบางครั้งที่เราไม่ได้ไปซื้อที่สถานที่ขายแต่สั่งให้เขามาส่งก็ต้องสังเกตวิธีการขนส่งด้วยนะคะ ว่าเหมาะสมหรือเปล่า เช่น ถุง ภาชนะ ฉีกขาดกรือเปล่า รถขนส่งมีการใช้ผ้าใบคลุมกันความร้อน กันฝน กันแดดหรือไม่

- ลักษณะของอาหารสัตว์ อาหารสัตว์ที่ซื้อต้องมีฉลากอาหารครบถ้วนสมบูรณ์มีภาษาไทยบอกชื่อการค้า มีเครื่องหมายการค้าและเลขทะเบียนอาหารสัตว์ ชื่อผู้ผลิต สถานที่ผลิตที่ น้ำหนักสุทธิรวมทั้งชื่อวัตถุดิบที่เป็นส่วนผสมสำคัญในอาหาร

- เลขทะเบียนอาหารสัตว์ อันนี้จะคล้ายๆกับเลข อย.ในอาหารคนนะคะ ถ้าใครจะผลิตเพื่อขายหรือนำเข้าอาหารสัตว์เพื่อขายในประเทศต้องขออนุญาตและได้รับใบอนุญาตจากกรมปศุสัตว์หรือกรมประมงก่อนแล้วจะมีสิทธิ์

ในการผลิตเพื่อขาย หรือนําเข้าเพื่อขายได้ค่ะ แต่แค่นี้ยังไม่พอนะหลังจากได้รับใบอนุญาตมาแล้วต้องมีการขอขึ้นทะเบียนอาหารสัตว์ที่อยากขายนั้นก่อน พอได้ใบสําคัญการขึ้นทะเบียนอาหารสัตว์ควบคุมเฉพาะแล้วถึงจะผลิตหรือนําเข้าอาหารสัตว์ควบคุมเฉพาะได้ค่ะในขั้นตอนนี้ก็จะได้เลขทะเบียนอาหารสัตว์มา

- ในส่วนของหลักเกณฑ์และวิธีการที่ดีในการผลิตอาหาร (GMP) สำหรับอาหารสัตว์นั้นจะเป็นหลักเกณฑ์และวิธีการปฏิบัติสำหรับผู้ผลิตอาหารสัตว์ที่อยากให้ทางกรมปศุสัตว์ออกใบรับรองระบบการประกันคุณภาพอาหารสัตว์ให้เป็นการยกระดับมาตรฐานการผลิตอาหารสัตว์ขึ้นไปจากการผลิตปกติเพื่อให้ผู้ซื้อมั่นใจ และเป็นที่ยอมรับในสากล (ไว้บทความหน้าจะอธิบายเรื่อง GMP เพิ่มเติมนะคะ)

- อาหารสัตว์ที่ดีต้องมีคุณภาพและมีคุณค่าทางอาหารตามที่สัตว์ต้องการด้วย เช่น โปรตีนไม่น้อยกว่า 20%

- ก่อนซื้อต้องสังเกตวันหมดอายุ วัน เดือน ปี ที่ผลิตไม่ควรซื้ออาหารสัตว์ที่หมดอายุ หรือใกล้หมดอายุมาใช้

- ที่ภาชนะบรรจุ หรือหีบห่อควรระบุวิธีใช้ อัตราการใช้ไว้ด้วย

ที่กล่าวถึงนี่ยังไม่หมดนะคะกับสิ่งที่เราต้องพิจารณาก่อนเลือกซื้อไว้ครั้งหน้ามาต่อกันค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก) 

Selection of animal feed: feed store, feed registration number and label

Animal feed is undoubtedly a major part and also the largest cost in in animal production business.

In Thailand, the laws involving animal feed have been established since 1982 (revision in 2015). The laws were to control quality and safety of animal feed and these laws are applied to all people involving this business, including feed store, feed producer as well as importer.

So. What should we look for when buying feed supply for our animal?

First of all,

- Feed store: All the store should have all of the feed selling certificate issued by Department of Livestock Development (DLD) and/or Department of Fisheries (DOF). This includes “certificate of feed production”, “certificate of feed importation” and “certificate of free sell”. When you visit the store, you should look for the area that feeds are stocked. Feed storage area should be in separate compartment, away from toxic chemicals such as herbicide and pesticide. Vitamin feed additive should be stored in cool place and away from sunlight.

- Sometimes, we might not have a chance to go to feed store by ourselves. However, the way they deliver feed is also important. You should look for any damage or rupture of feed container (sack, bag) and see if the delivery vehicle has cover to prevent heat and rain.

- Feed container: Feed bag/sack should have label which clearly visible on the container. The label should consist of trademark, feed registration number, name and address of producer and ingredients.

- Feed registration number: This is similar to the number on the certified logo from FDA in human food product. Feed registration number is also issued by the DLD and DOF to anyone who want to produce, import and sell animal feed.

- Good Manufacturing Practice or GMP for animal feed describes standard principle and practices for feed production in order to get approve by the DLD. Obtaining GMP is not necessary but it will increase confidence and trust from buyer, both domestic and international. (more details on GMP for animal feed will be explained next time)

- Animal feed should be in good quality and should meet nutritional value, such as the protein level should not lower than 20%.

- As same as human food, always look for expiration and manufacturing date before buying. Feed that near expiration date should avoided.

- Indication of use and amount of used should be clearly visible on the feed label.

Mintra Lukkana, DVM, MSc, PhD
Pathradol Piamsomboon , DVM , PhD