การติดเชื้อ Aeromonas hydrophila ในปลาเกิดจากการได้รับเชื้อจากน้ำหรือติดเชื้อจากปลาที่ติดเชื้อแต่ไม่แสดงอาการหรือรอยโรค (carrier fish) การสัมผัสโดยตรงระหว่างปลาที่เป็นโรคและปลาที่ไม่เป็นโรค การกินปลาป่วยหรือปลาที่ติดเชื้อเป็นอาหาร เชื้อแบคทีเรียสามารถเข้าทางปาก หรือถ้าปลามีแผลที่ผิวหนังหรือเหงือกถูกทำลายจากปรสิต เชื้อนี้ก็สามารถเข้าไปได้เช่นกันจากนั้นเชื้อจะเพิ่มจำนวนอย่างรวดเร็วในระบบทางเดินอาหารและเลือดแล้วจึงแพร่กระจายตามกระแสเลือดไปทั่วร่างกาย (systemic infection) ในระยะแรกของการติดเชื้อปลาที่ป่วยจะพบอาการเสียการทรงตัว ว่ายน้ำช้าลง อ้าปากหายใจบริเวณผิวน้ำ เมื่อโรครุนแรงขึ้นจะสามารถพบลักษณะ ครีบ และหางเปื่อย กร่อน (tail rot หรือ fin rot) เกล็ดลอกหลุด (loss of scales) และตั้งพอง (dropsy) บางครั้งมีจุดเลือดออกบริเวณลำตัว (skin erosion) ในปลานิลบางตัวที่มีการติดเชื้อรุนแรงติดเชื้อเป็นเวลานานจะพบแผลหลุมหรือเนื้อตายบริเวณลำตัว (skin ulcerative) ช่องท้องขยายและมีน้ำคั่ง (abdominal distention) เนื่องจากเชื้อแบคทีเรียมีคุณสมบัติในการสร้างสารพิษมาทำลายเนื้อเยื่อของร่างกาย เช่น ทำลายผนังหลอดเลือด ดังนั้นเมื่อผ่าซากตรวจดูอวัยวะภายในพบน้ำคั่งในช่องท้องและพบจุดเลือดออกและการอักเสบ หรือการบวมน้ำ (edema) ได้ เช่น ลำไส้ ตับ รังไข่ ม้าม

ระยะฟักตัว (incubation period) ของโรคมีความแตกต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของปลา และความต้านทานโรคสิ่งแวดล้อม และฤดู โดยการติดเชื้อในธรรมชาติจะอยู่ในช่วงระหว่าง 2-4 วัน แต่กรณีที่ทดลองทำให้ติดเชื้อ (experimental infection) จะใช้เวลาประมาณ 8-48 ชั่วโมง มีการทดลองฉีดเชื้อ Aeromonas hydrophila ความเข้มข้น 1x10 8 CFU/ml ปริมาณ 0.1 ml เข้าทางช่องท้อง (intraperitoneal injection) ของปลานิลขนาด 50-80 กรัม ในวันแรกที่ฉีดเชื้อพบว่าปลามีอาการเบื่ออาหาร ลำตัวสีเข้มขึ้นเล็กน้อย (mild hyperemia) บริเวณครีบหางวันถัดมาพบภาวะเลือดคั่งบริเวณลำตัวเป็นจุด วันที่สามพบเลือดคั่งเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะบริเวณโคนครีบ วันที่ห้าพบลำตัวสีเข้มขึ้นชัดเจนร่วมกับเลือดคั่ง วันที่เจ็ดจะว่ายน้ำผิดปกติไม่สามารถทรงตัวได้และหางกร่อน

บทความครั้งหน้ามาพูดถึงคุณสมบัติของเชื้อตัวนี้กันเล็กน้อยก่อนที่จะเข้ามาดูว่าเราพอจะควบคุมและป้องกันโรคติดเชื้อได้ยังไงนะคะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก) 

“How does disease spread and hurt our fish?”

Aeromonas hydrophila transmission occurs when fish are exposed to contaminated water or infected fish (direct contact with carrier fish). Feeding on infected fish can also cause disease. Bacteria can invade fish’s body through the mouth and wounds that are caused by trauma or ectoparasite.

After bacterial invasion, Aeromonas hydrophila is able to replicate quickly in gut and blood circulation. Then, blood system will carry throughout the body and this is what we call “systemic infection”. At the beginning, fish will start to lose its balance and start gasping for air. When disease progresses further, tail rot, fin rot, loss of scales, dropsy (scale edema), skin erosion and hemorrhage (bloody wound) will be visible. In severe cases, fish may exhibit ulcers or deep bloody wounds and abdominal extension due to accumulation of fluid inside abdominal cavity. This is caused by toxin produced by Aeromonas which damage host tissue, such as blood vessel, causing fluid leak. When examined the fish post mortem, you may see fluid in the abdominal space. Hemorrhage (bloody spots), inflammation and edema may also be presented on intestine, liver, ovary and spleen.

Incubation period varies between fish species, individual’s immunity, environment and season. Disease usually appears within 2-4 days after infection. Disease onset in experimental infection may be faster, about 8 hours to 2 days. In one study, fish (50-80 g) were injected with high concentration of Aeromonas hydrophila (1x10 8 CFU/ml) into the belly. On the first day, fish became lethargic, anorexia and mild hyperemia appeared at caudal fin. On the next day, bloody points appeared on the body. The next day, bloody points became more evidence, especially at the base of the fins. Irregular swimming, tail and fin rot were detected on the seventh day.

Next time, we will discuss in more detail about Aeromonas hydrophila and how to prevent them! See you next time.

Mintra Lukkana, DVM, MSc, PhD

Pathradol Piamsomboon , DVM , PhD