ก่อนจะรู้ว่าจะแก้ไขป้องกันการติดเชื้อยังไงก็ต้องรู้คุณสมบัติเบื้องต้นของศัตรูตัวนี้ซะหน่อยนะคะ จะได้เข้าใจปัจจัยของเชื้อที่มีผลต่อกระบวนการเกิดโรคค่ะ

เชื้อแบคทีเรียแอโรโมนาสเป็นแบคทีเรียแกรมลบ รูปร่างแท่งขนาดประมาณ 0.3-1.0 µm x 1.0-3.5 µm คุณสมบัติของเชื้อคือ เคลื่อนที่ได้ (motile) ไม่สร้างสปอร์ (non-spore forming) มีคุณสมบัติในการสร้างเอนไซม์คะตะเลส (catalase) เอนไซม์ออกซิเดส (oxidase) เชื้อ Aeromonas hydrophila สามารถเจริญเติบโตได้ที่อุณหภูมิ 35-37°C ในขณะที่ Aeromonas salmonicida สามารถเจริญเติบโตได้ที่อุณหภูมิ 20-25°C และสามารถเจริญอยู่ได้ทั้งในสภาวะที่มีและไม่มีออกซิเจน (facultative anaerobe) เชื้อแบคทีเรีย Aeromonas hydrophila มีความสามารถในการเกาะติด (adhesion) และคงอยู่ (colonization) กับโฮสต์ (host) ซึ่งก็คือปลาได้ คุณสมบัติพิเศษที่ทำให้เกาะติดและคงอยู่กับ host cell ได้ (adherence factor) ซึ่งจะมีการยึดจับกับตัวรับ (receptor) ที่จำเพาะของปลาเมื่อมีการยึดเกาะกับผิวเซลล์แล้วแบคทีเรียจะแทรกเข้าสู่เนื้อเยื่อ ทำให้ผิวเซลล์ฉีกขาดทำลายชั้นผนังของลำไส้ ซึ่งเกิดจากแบคทีเรียมีการสร้างสารพิษออกมาเข้าสู่ระบบไหลเวียนเลือดแล้วกระจายไปยังระบบต่างๆ ทั่วร่างกาย เมื่อสร้างสารพิษออกมาทำให้เกิดพยาธิสภาพหรือรอยโรคในร่างกายขึ้นการสร้างสารพิษและเอนไซม์หลายชนิดที่เกี่ยวข้องกับการเกิดพยาธิสภาพมีหลายชนิด ยกตัวอย่างเช่น แอดฮีซิน (adhesins)และเลคติน (lectins) เพื่อยึดเกาะกับเยื่อบุผิว แล้วสร้างสารพิษอื่นๆ ออกมา เช่น เบต้าฮีโมไลซิน (beta-haemolysin) หรือแอโรไลซิน (aerolysin) ที่สามารถทำลายเม็ดเลือดแดงได้ สารพิษนี้จะแทรกเข้าไปในเยื่อหุ้มเซลล์ทำให้เยื่อหุ้มเซลล์เป็นรูและสูญเสียความสามารถในการควบคุมให้สารผ่านเข้า-ออกเซลล์ (permeability) ทำให้ทำให้เม็ดเลือดแดงแตก นอกจากนี้ยังมี สารไซโตทอกซิน (cytotoxins) เป็นสารพิษที่ออกฤทธิ์ต่อเซลล์ต่างๆ ของร่างกายทำให้เกิดขบวนการให้เซลล์นั้นตายได้และเอนเทอโรคทอกซิน (enterotoxins) ออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหารและลำไส้ทำให้เกิดอาการท้องเสียลิวโคซิดิน (leukocidins) จะไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดขาวทำให้ภูมิคุ้มกันต่ำลง นอกจากนี้ยังมีรายงานการศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับการสร้าง เอนไซม์ต่างๆ เช่น เจลาติเนส (gelatinase) โปรตีเอส (proteases) อะไมเลส (amylases) ไลเปส (lipases) ฟอสโฟไลเปส (phospholipases) โดยเอนไซม์เหล่านี้สร้างความเสียหายทำลายเซลล์และเนื้อเยื่อหลายๆ ชนิด เช่น ทำให้เชื้อแพร่ผ่านเนื้อเยื่อต่างๆ ได้ง่ายเชื้อสามารถผ่านทางแผลขนาดเล็กหรือแผลฉีกขาดเข้าไปในร่างกายได้

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก) 

“Characteristic of Aeromonas”

On this topic we will tell you about the background of this bacteria Aeromonas, so we can understand how they cause disease.

Aeromonas are “rod” shape, Gram-negative bacteria, with the size of 0.3-1.0 µm x 1.0-3.5 µm. They are motile which mean they are able to move around. They cannot produce spore (non-spore forming) but can produce catalase and oxidase enzymes used for their metabolic activities.

Aeromonas hydrophila prefer to grow in temperature around 35-37°C, while Aeromonas salmonicida which is a pathogen of cold-water fish, prefer cooler temperature at 20-25°C. Aeromonas are facultative anaerobe which mean they can live in both aerobic (with O₂ ) and anaerobic (without O₂ ) environment. Aeromonas hydrophila have ability to adhere and colonize in fish’s body. They have special molecules that can connect to host cell’s receptors and help them to enter the cells. When bacteria enter a cell, it can cause cell breakdown. Aeromonas hydrophila mainly damage intestinal cells of the fish. They can also produce toxin and release them into blood circulation. Once the toxin spreads throughout the body, you will see lesions appear on several organs of the fish.

There are number of toxins and enzymes involve in disease progression, for example adhesins and lectins which responsible for cell attachment. Beta-haemolysin and aerolysin cause red blood cell to break, by making pores on the cell surface. Cytotoxins kill cells. Enterotoxins damage cell in the gut and cause inflammation of stomach and intestine. Leukocidins impair immune system by damaging white blood cells. Moreover, other enzymes such as gelatinase, proteases, amylases, lipases and phospholipases also take part in damaging cells and tissues which facilitate in bacterial migration throughout the body.

Mintra Lukkana, DVM, MSc, PhD

Pathradol Piamsomboon , DVM , PhD