การผสมเทียมปลา

อย่างที่เล่าให้ทราบในบทความครั้งก่อนนี้นั้น นอกจากสัตว์ที่จัดเป็นปศุสัตว์คือ สุกร กระบือ โค แพะ แกะที่มีการผสมเทียมโดยปฏิสนธิภายในร่างกายแล้ว ยังมีสัตว์ที่มีการปฏิสนธิภายนอกร่างกายอีกด้วย คือ สัตว์พวกปลา กุ้ง หอย แต่ที่พบว่าปฏิบัติกันทั่วไปมักจะเป็นปลา เช่น ปลานิล ปลายี่สก ปลาตะเพียนขาว ปลาสวาย ปลาดุก ในเรื่องของการผสมเทียมสัตว์น้ำ เทคโนโลยีการเก็บรักษาน้ำเชื้อพ่อพันธุ์อาจยังไม่ดีและไม่แพร่หลายมากเ

ท่ากับในปศุสัตว์และเนื่องจากสัตว์น้ำนั้นมีความแตกต่างของสายพันธุ์อย่างมหาศาลต่างกับสัตว์บก จึงมักจะพบว่ามีการปฏิบัติที่หลากหลายบางชนิดของปลาผสมเทียมได้ง่ายๆ ไม่ซับซ้อน แต่บางครั้งกลับพบว่ายุ่งยากกว่ามากในส่วนของการผสมเทียมปลา ต้องมีการตรวจสุขภาพพ่อแม่พันธุ์เตรียมความพร้อมก่อนการผสมพันธุ์เช่นเดียวกับปศุสัตว์สำหรับขั้นตอนปฏิบัติก่อนการรีดน้ำเชื้อจากพ่อพันธุ์และรีดไข่ปลาจากแม่พันธุ์ต้องมีการกระตุ้นให้พ่อพันธุ์หลั่งน้ำเชื้อออกมาและกระตุ้นให้ไข่ของแม่พันธุ์ที่จะผสมนั้นสุกและพร้อมผสมพันธุ์ โดยการฉีดฮอร์โมนเข้าในตัวปลาฮอร์โมนที่มีการใช้ในการกระตุ้นดังกล่าว สามารถนำมาจากต่อมใต้สมองของปลา หรือฮอร์โมนสังเคราะห์ซึ่งการผสมเทียมในปลามีหลักการ ขั้นตอนสำคัญตามนี้เลยค่ะ ก็คือฉีดฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองของปลาชนิดเดียวกัน เข้าในปลาแม่พันธุ์เร่งให้ไข่สุกพร้อมผสม จากนั้นรีดไข่จากปลาแม่พันธุ์ รังไข่จะอยู่ในช่องท้องของปลานะคะถ้าผู้อ่านท่านใดชอบทานปลาน่าจะนึกกันออกบางครั้งทานปลาแล้วจะพบรังไข่ในช่องท้องที่มีไข่ปลาอัดแน่นอยู่ข้างใน จะต้องรีดไข่ปลาในรังไข่โดยบีบนวด รีดบริเวณช่องท้อง เพื่อให้ไข่ปลาหลุดออกจากรังไข่ โดยจะใช้ภาชนะรองรับเมื่อเสร็จสิ้นการรีดไข่แล้วให้เตรียมพ่อพันธุ์ที่จะรีดน้ำเชื้อจากนั้นรีดน้ำเชื้อออกมาจากพ่อพันธุ์ใส่ลงภาชนะรองรับที่มีไข่ปลาที่รีดไว้แล้ว ขั้นตอนถัดไปคือการนำขนไก่อ่อน ๆ ที่สะอาดคนน้ำเชื้อให้ผสมกับไข่ ให้ทั่วถึงแล้วทิ้งไว้สักครู่หนึ่งจึงถ่ายของเหลวส่วนเกินออกจากภาชนะขั้นตอนสำคัญสุดท้าย คือการนำไข่ที่ผสมแล้วไปฟักในบ่อหรือภาชนะที่เตรียมไว้ให้เจริญเป็นตัวอ่อนลูกปลา

อ่านดูแล้วจะเห็นว่าหลักการไม่ซับซ้อนเท่าของปศุสัตว์นะคะแต่ทางปฏิบัติยังมีรายละเอียดปลีกย่อยในเรื่องของพ่อแม่พันธุ์โรงเพาะฟักพอสมควรค่ะ เจอกันครั้งหน้านะคะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)

อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก) 

Artificial fertilization in fish

Unlike terrestrial animals that we’ve mentioned last time, fish, shrimp, and shellfish are fertilized externally. Artificial fertilization in fish is commonly performed in tilapia, carp, barb, striped catfish, and catfish.

Techniques on artificial fertilization and semen preservation in aquatic animals are not widely distributed as in livestock due to the fact that there is too much variation between species. The process in fish may look simple but in fact, it can be very complicated.

In fish, health of male and female brooders is needed to be checked before used as well. The process for artificial fertilization in fish composes of milt (semen) collection, and induce spawning using hormone from fish’s pituitary gland or synthetic hormones.

Briefly, hormones that involve in eggs development (Gonadotropin releasing hormone) is injected into female-brooder. Sometimes, such as in carp, pituitary gland extract of carp is used instead. Hormones will induce fully mature of the eggs for female to be ready to spawn. Eggs are striped by using abdominal massage. Eggs are striped first into a clean container, then milt is striped into the same container. In many cases, milt is collected the same way as eggs, but in some fish species such as catfish, milt is collected by excision. After mixing eggs and milt together, fertilized eggs are then incubated in a special instrument designed for specific fish species.

As we said, it may seem simple; however, there are much more in detail in the science of artificial fertilization in fish. Each species needs to use specific techniques that are develop for each species only.

Next time, we will guide you to in more detail about broodstock and hatchery management.

Mintra Lukkana, DVM, MSc, PhD

Pathradol Piamsomboon , DVM , PhD