วันนี้หมอจะเล่าเรื่องที่ได้อ่านมาจากงานบรรยายของนักวิจัยชาวอังกฤษ ศาสตราจารย์ Grant D. Stentiford ชวนมามองภาพกว้างของการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ มองอนาคตกันสักนิด เขาเขียนสรุปเกี่ยวกับเรื่องจัดการสุขภาพสัตว์น้ำ ในอีก 30 ปีข้างหน้า หรือประมาณปี ค.ศ.2050 นั่นแหละค่ะ

อาจารย์เค้าบอกว่าการจับปลาในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมที่เป็นอยู่ในปัจจุบันนี้ทำให้เกิดความเสียหายต่อสภาพแวดล้อมทางทะเลและมีผลกระทบกับความหลากหลายทางชีวภาพ ประกอบกับสภาพสังคมปัจจุบันนี้มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจนมากโดยเฉพาะเรื่องรายได้ ซึ่งจะพัวพันไปจนถึงเรื่องของอาหาร ความมั่นคงทางอาหารที่แต่ละคนในสังคมจะพึงได้มีไม่เท่ากัน ดังนั้นในการกระจายตัวของการผลิตอาหาร การได้มาซึ่งอาหารและน้ำตั้งแต่ตอนนี้จนถึงปี 2050 จะต้องคำนึงถึงเรื่องการทำให้เกิดความยั่งยืน ต้องมีการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตอาหารอย่างยั่งยืน (Enhanced Sustainable Production, ESP) ในทุกภาคสัตว์ของการผลิตอาหาร ซึ่งรวมถึงเรื่องการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำด้วย

อาจารย์เห็นว่าการประยุกต์ใช้ปรัชญา One Health หรือสุขภาพหนึ่งเดียวเป็นพื้นฐานจะสามารถช่วยให้เกิดการผลิตอาหารอย่างยั่งยืนได้

สำหรับแนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียว อธิบายกว้างๆ คือ การป้องกัน ควบคุมโรคในสัตว์ การดูแลสุขภาพสัตว์ การดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ จะช่วยสนับสนุนให้คนมีสุขภาพที่ดีไปด้วย เป็นการป้องกันการติดต่อโรคหรือป้องกันผลกระทบที่มีต่อสุขภาพคน การรักษาสิ่งแวดล้อมที่ดีจะทำให้คนมีสุขภาพดีด้วย

การนำปรัชญา One Health หรือสุขภาพหนึ่งเดียวมาใช้ต้องมีความร่วมมือกับผู้เกี่ยวข้องทุกด้านและทุกระดับเช่น ตัวเอง องค์กร สถาบัน รัฐ หรือระหว่างรัฐด้วยกัน เพื่อช่วยกันควบคุมการแพร่ระบาดของโรค แก้ไขปรับปรุงปัญหาสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ ทำให้มีสุขภาพดี มีการผลิตอาหารที่เพียงพอ และทำให้เกิดความยั่งยืนทางสุขภาพ เศรษฐกิจและสังคมต่อไป

One Health หรือสุขภาพหนึ่งเดียวเป็นเรื่องขององค์รวม ยังไงก็ตาม ในส่วนของการเลี้ยงสัตว์นั้น ประเด็นการระบาดของโรคก็ยังคงถือว่าเป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ซึ่งอาจทำให้การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในปี ค.ศ.2050 ลดลงก็เป็นได้ โรคอุบัติใหม่มีแนวโน้มที่จะส่งผลกระทบต่อผลผลิตในระบบการเลี้ยงสัตว์น้ำ โดยเฉพาะผู้เลี้ยงรายย่อย นอกจากนี้ ยังมีอีกหลายปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้องมีผลต่อสุขภาพสัตว์น้ำโดยรวม

เขียนต่อคงจะยาวเกินไป ขอยกยอดไว้มาตามอ่านกันรอบหน้านะคะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)