ข่าวการระบาดของเชื้อก่อโรค Covid-19 ทำให้ทุกคนทั่วโลกตื่นตัวกันมาก โดยเฉพาะเรื่องของการติดตามข้อมูลด้านสุขภาพจากแหล่งข้อมูลต่างๆ สิ่งสำคัญที่จะช่วยให้ทราบข้อมูลที่ถูกต้องเพื่อที่จะสามารถรับมือกับสถานการณ์โรคได้ ช่วยตัดสินใจในการทำงานที่เกี่ยวข้องได้ เราต้องรับทราบข้อมูลจากหน่วยงานที่น่าเชื่อถือนะคะ สำหรับเรื่องสุขภาพของคนแน่นอนว่าเราต้องติดตามประกาศของ WHO สำหรับในไทยเราก็ต้องติดตามหน่วยงานในกระทรวงสาธารณสุข เช่น กรมควบคุมโรค กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ เป็นหลัก ในส่วนของสุขภาพสัตว์นั้นแน่นอนว่าต้องติดตามข่าวข้อมูลจาก OIE หรือองค์การสุขภาพสัตว์โลก หน่วยงานในประเทศไทยเราก็ต้องติดตามข่าวจากกรมปศุสัตว์ กรมประมงนะคะ อาจเพิ่มเติมแหล่งข่าวน่าเชื่อถือที่เป็นข้อมูลจากมหาวิทยาลัย นักวิชาการต่างๆ ได้ เรื่องของข้อมูลสุขภาพเป็นสิ่งสำคัญมากเพื่อเอาไว้ทำนายแนวโน้มการเกิดโรค เป็นข้อมูลประกอบในการตัดสินใจเพื่อวางแผนและดำเนินการควบคุม ป้องกันโรคระบาด

สำหรับ OIE นั้นมีการจัดทำระบบข้อมูลสุขภาพสัตว์โลก หรือเรียกว่า WAHIS ย่อมาจาก World Animal Health Information System ระบบ WAHIS นี้จำเป็นจะต้องอาศัยการรายงานการเกิดโรคจากประเทศสมาชิก OIE ถ้าหากเกิดโรคแต่ไม่มีการรายงานจะทำให้การจัดการโรคระบาดเป็นไปได้ยากและเกิดความสูญเสียในวงกว้าง ประโยชน์หลักของการรายงานการระบาดของโรคระดับระหว่างประเทศ คือ เป็นข้อมูลประกอบการอนุมัติให้มีการดำเนินการเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของโรคไปยังประเทศอื่น นอกจากนี้ การรายงานอย่างรวดเร็วจะเป็นการสร้างชื่อเสียงของประเทศในฐานะคู่ค้าที่น่าเชื่อถือและสนับสนุนให้เกิดความช่วยเหลือด้านเทคนิคจากประเทศอื่นๆ ข้อมูลจากการรายงานโรคผ่านระบบ WAHIS นั้น มีการนำมาใช้ประโยชน์ในหลายรูปแบบเพื่อการปรับปรุงสุขภาพสัตว์ เช่น นำมาใช้ในการวิเคราะห์ความเสี่ยง (risk analysis) การนำเข้าเพื่อประเมินความเสี่ยง (risk assessment) โดยเฉพาะโรคที่เกี่ยวข้องกับการค้าและเกี่ยวกับแหล่งที่มาของพ่อแม่พันธุ์

การรายงานโรคนอกจากมีประโยชน์ต่อประเทศแล้ว ยังมีประโยชน์ต่อภาคเอกชนด้วย เป็นโอกาสในการสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับสถานการณ์โรคระหว่างแต่ละประเทศคู่ค้ามากขึ้น ทำให้มีข้อมูลในการพิจารณาตัดสินใจเกี่ยวกับการจัดหาหุ้นส่วนธุรกิจ เป็นโอกาสในการพัฒนาความร่วมมือกับภาครัฐในหลายด้าน

สำหรับภาคการศึกษาเมื่อมีข้อมูลล่าสุดเกี่ยวกับสถานการณ์โรคล่าสุดจากแหล่งข้อมูลโรคระดับโลกจะช่วยสนับสนุนการพัฒนาโครงการวิจัย สนับสนุนการจัดหาอุปกรณ์เครื่องมือที่เกี่ยวกับกับวิจัย ส่งเสริมการฝึกอบรมต่อไป

นอกจากนี้ เราสามารถนำข้อมูลจากระบบ WAHIS มาใช้เพื่อตรวจสอบแนวโน้มการเกิดโรคในระยะยาวได้ ช่วยในการทำนายการระบาดของโรค เช่น นำข้อมูลที่มีมาสร้างแบบจำลองการเกิดโรคและการวิเคราะห์เชิงพื้นที่ที่ระบาด และเพื่อระบุลำดับความสำคัญสำหรับงานวิจัยที่จำเป็นต้องศึกษาในอนาคต

ความท้าทายของการทำงานเกี่ยวกับระบบข้อมูลสุขภาพสัตว์โลก คือ จะต้องเปลี่ยนเนื้อหาของการรายงานโรคให้เป็นข้อมูลสำหรับเกษตรกรและรัฐบาลที่สามารถเข้าใจได้ง่าย สร้างความตระหนักแต่ไม่แตกตื่น การนำข้อมูลมาใช้ต้องทำความเข้าใจว่าข้อมูลไหนจะช่วยสนับสนุนการตัดสินใจของเกษตรกร ผู้ประกอบการ รวมทั้งสนับสนุนการตัดสินใจของหน่วยงานราชการที่มีหน้าที่กำหนดนโยบาย มีการวิเคราะห์ข้อมูลแบบทันต่อสถานการณ์จริงมากที่สุดเพื่อให้เกิดการสนับสนุนการทำงานอย่างรวดเร็ว ช่วยในการวางแผนฉุกเฉินสำหรับกรณีฉุกเฉินของโรค นอกจากมีระบบข้อมูลที่ดีแล้วเจ้าหน้าที่ผู้มีอำนาจหน้าที่จะต้องพร้อมตอบสนองตามแผนที่วางไว้เพื่อตรวจหาโรคที่เกิดขึ้น การวางแผนฉุกเฉินสำหรับเหตุฉุกเฉินของโรคเป็นสิ่งสำคัญมากนะคะ ดูจากกรณี Covid-19 เป็นตัวอย่าง เพื่อให้มั่นใจว่ามีการตอบสนองต่อโรคระบาดที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพต่อการเกิดโรค ข้อมูลที่มีทุกอย่างจึงเป็นสิ่งสำคัญมากเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของโรคสัตว์ที่มีความสำคัญ ซึ่งบางครั้งรวมถึงโรคสัตว์สู่คนด้วยค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)