ทำความรู้จัก…เปปไทด์ต้านจุลชีพ
ReadyPlanet.com
ทำความรู้จัก…เปปไทด์ต้านจุลชีพ

                     

เชื้อแบคทีเรียดื้อยาต้านจุลชีพเป็นปัญหาที่พบมากในการรักษาทางการแพทย์ปัจจุบันทั้งทั้งในวงการสุขภาพคนและสัตว์ เชื้อแบคทีเรียที่มีการปรับตัวเพื่อให้ทนทานต่อการใช้ยาต้านจุลชีพรักษานั้น ส่งผลทำให้การใช้ยาต้านจุลชีพในการรักษาโรคไม่ได้ผล หนึ่งในแนวทางการลดปัญหาดังกล่าว คือ การชะลอความไวของการเกิดการดื้อต่อยาต้านจุลชีพโดยการลดการใช้ยาต้านจุลชีพ เป็นผลทำให้การใช้ยาต้านจุลชีพเพื่อการเลี้ยงสัตว์จากปัจจุบันที่มีข้อจำกัดในการใช้ยาต้านจุลชีพมากอยู่แล้วนั้น ทำได้ยากยิ่งขึ้นไปอีก ท่ามกลางปัญหาดังกล่าวนักวิจัยและวิทยาศาสตร์ทั่วโลกพยายามค้นคว้าหาทางเลือกอื่น ๆ ที่จะสามารถนำมาทดแทนการใช้ยาต้านจุลชีพได้  ทางเลือกอื่นๆ ได้ถูกคิดค้นและพัฒนาขึ้นอย่างต่อเนื่อง เช่น การพัฒนาพันธุกรรมของสัตว์ให้มีความทนทานต่อเชื้อก่อโรค การคิดค้นและพัฒนาวัคซีนให้มีประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้น การนำโปรไบโอติกส์มาใช้เพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตเสริมสร้างภูมิคุ้มกันของสัตว์และป้องกันเชื้อก่อโรค และการใช้ Antimicrobial peptides หรือ เปปไทด์ต้านจุลชีพ

เปปไทด์ต้านจุลชีพ (Antimicrobial peptid) คือ กรดอะมิโนสายสั้นๆ มีความยาวไม่เกิน 50 อะมิโนเรียงต่อกัน สามารถพบได้ในสิ่งมีชีวิตหลากหลายชนิดตั้งแต่ระดับจุลินทรีย์จนถึงในร่างกายมนุษย์ ร่างกายของสิ่งมีชีวิตสร้างเปปไทด์เหล่านี้ขึ้นเพื่อใช้ต่อต้านการรุกรานของเชื้อก่อโรค เปปไทด์ต้านจุลชีพมีคุณสมบัติในการต่อต้านเชื้อแบคทีเรียเสมือนเป็นภูมิคุ้มกันด่านหนึ่งของสิ่งมีชีวิตนั่นเอง จากการศึกษาพบว่าเปปไทด์ดังกล่าวสามารถแทรกซึมผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ของตัวแบคทีเรีย ทำให้เชื้อแบคทีเรียไม่สามารถคงสภาพอยู่ได้ และสามารถเข้าไปก่อกวนระบบการทำงานภายในเซลล์ของเชื้อแบคทีเรีย ส่งผลให้แบคทีเรียไม่สามารถคงตัวอยู่ได้เช่นกัน โดยเปปไทด์ดังกล่าวสามารถออกฤทธิ์ได้ดีทั้งแบคทีเรียชนิดแกรมลบ และแบคทีเรียที่มีผนังหนาอย่างแบคทีเรียแกรมบวก นอกจากนี้เปปไทด์ต้านจุลชีพยังมีประโยชน์ทางอ้อมในการช่วยส่งเสริมภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกายได้อีกด้วย ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้ทำให้เปปไทด์ต้านจุลชีพเป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการนำมาใช้เพื่อการรักษาโรคแทนการใช้ยาต้านจุลชีพ โดยมีเปปไทด์หลายชนิดได้รับการคัดเลือกและนำมาใช้เพื่อการรักษา บางชนิดกำลังอยู่ในขั้นตอนการทดลองทางคลินิก ตัวอย่างเช่น pexiganan และ omiganan ซึ่งเป็นเปปไทด์ต้านจุลชีพที่มีการศึกษาค้นพบในสัตว์ โดย pexiganan พบในกบแอฟริกา มีการทดลองนำมาใช้ในเป็นส่วนผสมในครีมทาแผลเพื่อรักษาแผลหลุมจากโรคเบาหวาน ส่วน omiganan พบได้ในสัตว์จำพวกวัว ได้มีการทดลองนำมาใช้รักษาภาวะติดเชื้อจากการสอดท่อปัสสาวะในทางคลินิกเช่นกัน 

คำถามที่ตามมาคือเชื้อแบคทีเรียจะสามารถพัฒนาตัวเองให้มีความสามารถในการต้านทานเปปไทด์ต้านจุลชีพเหมือนที่สามารถต้านทานยาต้านจุลชีพได้หรือไม่ บทความทางวิชาการจากประเทศสวีเดนฉบับหนึ่งได้ให้ความเห็นในเรื่องนี้ไว้ว่า มีความเป็นไปได้ที่จะเกิดการดื้อต่อเปปไทด์ต้านจุลชีพเหมือนกัน แต่โอกาสที่จะเกิดนั้นน้อยกว่าการเกิดการดื้อยาต้านจุลชีพมาก และมีการรายงานการดื้อเปปไทด์เฉพาะในการทดลองที่มีการสร้างสภาวะที่เอื้อต่อการเกิดการดื้อเท่านั้น คำอธิบายในเรื่องนี้ คือ เนื่องจากกลไกของยาต้านจุลชีพมีการจับกับตำแหน่งที่จำเพาะของแบคทีเรียและยังมีกลไกการทำลายแบคทีเรียที่แน่นอน ดังนั้นจึงเป็นเรื่องง่ายสำหรับแบคทีเรียที่จะสามารถปรับตัวเพื่อต่อต้านได้ ขณะที่กลไกการออกฤทธิ์ของเปปไทด์นั้นมีการจับกับเยื่อหุ้มเซลล์ของเชื้อแบคทีเรียแบบหลวมๆ ในหลายตำแหน่งแตกต่างกัน จึงเป็นเรื่องยากที่แบคทีเรียจะจับจุดและพัฒนาความสามารถมาต่อต้านเปปไทด์ได้ จากข้อมูลดังกล่าวงานวิจัยและเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับเปปไทด์ต้านจุลชีพจึงเป็นที่น่าจับตามองเป็นอย่างมากสำหรับนำมาทดแทนการใช้ยาต้านจุลชีพ สำหรับการนำเปปไทด์ต้านจุลชีพมาใช้ในการเลี้ยงสัตว์น้ำนั้น มีความเป็นไปได้หรือไม่ มากน้อยแค่ไหน และมีการทดลองใช้กันบ้างแล้วหรือยังจะต้องติดตามกันอยู่ แล้วจะมาเล่าสู่กันฟังต่อไปนะคะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก) 



  




Farm story

วิตามินซีคนทานได้ ปลากินดี
งานวิจัย ขิง กับ ยากำจัดวัชพืช
โปรไบโอติกแบบ multi-species
ขมิ้นชันในอาหารปลานิล
อาหารสัตว์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
ปลาเสมือนจริงทดแทนการใช้สัตว์ทดลอง
การใช้สมุนไพรเป็นยาสลบกับปลาเรนโบว์เทราต์
การใช้ยาต้านจุลชีพอย่างสมเหตุผลในสัตว์น้ำโดยองค์การสุขภาพสัตว์โลก (3/3)
การใช้ยาต้านจุลชีพอย่างสมเหตุผลในสัตว์น้ำโดยองค์การสุขภาพสัตว์โลก (2/3)
การใช้ยาต้านจุลชีพอย่างสมเหตุผลในสัตว์น้ำโดยองค์การสุขภาพสัตว์โลก (1/3)
ความสัมพันธ์ของพยาธิตืดในปลากับแบคทีเรียตัวร้าย
โปรตีนจากเคยและการเลี้ยงกุ้ง
Nutraceuticals และการรักษาโรค AGD ในปลาแซลมอน
การป้องกันดีกว่าการรักษา วัคซีนคุณภาพ หยุดการระบาดของโรคสัตว์
nanobubbles และการเพาะเลี้ยงกุ้ง
nanobubbles
Black soldier fly แหล่งโปรตีนย่อยง่ายในอาหารสัตว์น้ำ #2
Black soldier fly แหล่งโปรตีนย่อยง่ายในอาหารสัตว์น้ำ #1
ยีสต์ทำขนมปังกับโปรไบโอติก
จุลินทรีย์ในลำไส้ปลา
ผลกระทบของ Covid19 ต่อตลาดปลาเทอร์บอตและคาเวียร์ของสหภาพยุโรป
โปรตีนทางเลือกกับปัญหาโรค EMS ในการเลี้ยงกุ้ง
"แมลงกับอุสาหกรรมอาหารสัตว์เลี้ยง"
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #10
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #9
การสนับสนุนความยั่งยืนในการประมง
กระแสความต้องการประมงยั่งยืน โอกาสและความท้าทายสำหรับปลานิล
African swine fever
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #8
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #7
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #6
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #5
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #4
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #3
พืชสมุนไพรกับสุขภาพปลา
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #2
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #1
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE
ปลาแซลมอน ในอาร์เจนตินา
โปรตีนทางเลือก
กลยุทธ์ในการขับเคลื่อนประชาคมระหว่างประเทศในการพัฒนาสุขภาพสัตว์น้ำ และสวัสดิภาพสัตว์น้ำของ OIE
ความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับสุขภาพสัตว์ของ OIE
อาหารในโลกอนาคต
โปรไบโอติก Bacillus pumilus กับวิบริโอ
probiotic กับสารสกัดอินทผลัม
การยึดเกาะของโปรไบโอติก
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การขนส่งและเรื่องที่ควรทำหลังขนส่ง
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การวางแผนการขนส่ง (2)
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การวางแผนการขนส่ง (1)
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การขนส่ง (2)
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การขนส่ง (1)
“อาหารปลอดภัย” “สิ่งแวดล้อม” “สวัสดิภาพสัตว์” กับการเลี้ยงสัตว์ปัจจุบัน
เศรษฐกิจชีวภาพ-เศรษฐกิจหมุนเวียน-เศรษฐกิจสีเขียว Bio-Circular-Green Economy : ภาคการเกษตร
การให้ probiotic ชนิด Bacillus cereus และ Bacillus subtilis ผสมอาหารปลานิล ที่มีผลต่ออัตราการเจริญเติบโต สุขภาพของลำไส้ และความต้านทานต่อการติดเชื้อ Streptococcus agalactiae
การใช้ probiotics prebiotics และ synbiotics ในปลานิล เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการเจริญเติบโต และการป้องกันการติดเชื้อ Aeromonas hydrophila
ปลานิลและซินไบโอติก
ปลาเทราต์กับซินไบโอติก
การฆ่าเชื้อโรคอุปกรณ์ส่วนตัว และน้ำ
ข้อควรคำนึงถึงในการฆ่าเชื้อสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (3)
ข้อควรคำนึงถึงในการฆ่าเชื้อสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (2)
ข้อควรคำนึงถึงในการฆ่าเชื้อสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (1)
วัคซีน Covid-19 หนึ่งในวิธีป้องกันโรค
ประเภทของสารฆ่าเชื้อในสถานประกอบการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (2)
ประเภทของสารฆ่าเชื้อในสถานประกอบการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (1)
การวางแผนการฆ่าเชื้อโรคกรณีฉุกเฉิน และการเลือกใช้สารฆ่าเชื้อ
การวางแผนการฆ่าเชื้อโรค ในสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์
ซินไบโอติกกับแบคทีเรียประจำถิ่นในลำไส้กุ้งกุ้ง
ซินไบโอติกกับภูมิคุ้มกันของกุ้ง
การฆ่าเชื้อโรคในสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (2)
การฆ่าเชื้อโรคในสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (1)
คำแนะนำสำหรับการทำความสะอาดและฆ่าเชื้อบนพื้นผิวไข่ปลาแซลมอน
การประเมินโปรไบโอติก
การควบคุมเพศในสัตว์น้ำผ่านการจัดการชุดโครโมโซม
แอบดูจีนเลี้ยงกุ้งกับโปรไบโอติก
โลกยุค 4.0 กับการเฝ้าระวังโรค
วิเคราะห์ข่าว หมู ไก่
อาหารสัตว์และเรื่องของสารพิษจากเชื้อรา
ซินไบโอติก (Synbiotics) สำหรับสัตว์น้ำ
ระบบนิเวศของแบคทีเรียในบ่อกุ้งกับโปรไบโอติก
ทำไมสัตว์น้ำและผลิตภัณฑ์จึงไม่มีรายงานความเสี่ยงต่อไวรัส COVID-19
น้องใหม่ตัวร้ายไวรัสในกุ้ง Decapod Iridescent Virus 1 (DIV1)
ต้านวิบริโอด้วยโปรไบโอติก
ก้งุ โปรไบโอติก การเจริญเติบโต การย่อยอาหาร
แมงดากับงานด้านการแพทย์
คาเวียร์ ไข่จากปลาที่ใกล้สูญพันธุ์
การตรวจโรคทางห้องปฏิบัติการและการนำไปใช้
E-commerce พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์สำหรับสินค้าสัตว์น้ำผ่านหลัก 7P (2)
E-commerce พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์สำหรับสินค้าสัตว์น้ำผ่านหลัก 7P (1)
ระบบข้อมูลสุขภาพสัตว์โลก
น้ำปลา ความอร่อยจากอดีตสู่ยุคใส่ใจสุขภาพ
โรคอุบัติใหม่ในสัตว์น้ำของประเทศไทยในอดีต
โรคอุบัติใหม่ไม่ไกลตัว Novel Coronavirus
เรื่องกุ้งกับโปรไบโอติก (2)
ความสำคัญของการรายงานการระบาดของโรคกับสุขภาพสัตว์น้ำ
ยกระดับ from farm-to-table ด้วยสี่เสาหลักด้านคุณภาพ
ความลับของปลาเนื้อสีส้ม: เรื่องที่น่าสนใจของปลาแซลมอน (2)
คู่มือป้องกัน โรคโควิด-19
ความลับของปลาเนื้อสีส้ม: เรื่องที่น่าสนใจของปลาแซลมอน (1)
Climate change ภาวะโลกร้อนกับสุขภาพของปลา (2)