การควบคุมเพศในสัตว์น้ำผ่านการจัดการชุดโครโมโซม
ReadyPlanet.com
การควบคุมเพศในสัตว์น้ำผ่านการจัดการชุดโครโมโซม

                  

หลายสัปดาห์ที่ผ่านมาหมอได้มีโอกาสไปเยี่ยมเพื่อนสนิทที่เพิ่งคลอดบุตรที่โรงพยาบาลนะคะ เพื่อนได้ลูกสาวสมใจ และน่ารักมากๆ เลยค่ะ จริงๆ แล้วมันไม่มีเรื่องราวที่จะเกี่ยวข้องกับเรื่องของ Farm Story ได้เลย แต่อยู่ๆ ก็มีความคิดนึงแวบมาในหัวคะ ว่าปัจจุบันเทคโนโลยีการแพทย์ทำให้คนเราสามารถกำหนดเพศลูกได้ซึ่งการกำหนดเพศบุตรในบางประเทศสามารถทำได้โดยไม่ผิดกฎหมาย แต่สำหรับในอุตสาหกรรมการผลิตสัตว์แล้ว เทคโนโลยีของการกำหนดหรือควบคุมเพศก็มีมานานในสัตว์หลายๆ ชนิดเหมือนกันค่ะทั้งวัว ควาย หมู จนไปถึงสัตว์ปีก และสัตว์น้ำเองด้วย การกำหนดเพศมีวิธีทำได้หลายรูปแบบแล้วแต่ชนิดสัตว์ และเทคโนโลยีนะคะ 

ทั้งนี้ สำหรับการควบคุมเพศในสัตว์น้ำ หรือ sex control ทำขึ้นมาโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อไม่ให้สัตว์น้ำเจริญเติบโตก่อนช่วงเวลาที่สมควร ซึ่งมีผลต่อการวางแผนเรื่องการผสมพันธุ์ ถ้ามีการจัดการที่ไม่เหมาะสมบางครั้งจะทำให้ไม่สามารถวางแผนการผสมพันธุ์ได้เลย นอกจากนี้ การควบคุมเพศในสัตว์น้ำมีวิธีการทำให้ประชากรสัตว์น้ำที่เลี้ยงไว้เป็นเพศเดียวกันทั้งหมด (monosex population) เพื่อลดปัญหาที่สัตว์น้ำจะมีขนาดตัวไม่เท่ากันในระหว่างการเลี้ยง หรือเรียกว่าแตกไซส์นั่นเอง และยังช่วยลดปัญหาของลักษณะทางเพศที่มีผลต่อคุณภาพเนื้อ หรือเพื่อนำไปใช้ในการปรับปรุงพันธุ์ สัตว์น้ำที่นิยมทำการควบคุมเพศ ก็คือ ปลานิล กุ้ง ปลาแซลมอน หอยนางรม หลายๆ ท่านคงพอทราบว่าการใช้ฮอร์โมนถือเป็นวิธีที่นิยมวิธีหนึ่งในการกำหนดเพศสำหรับปลานิล แต่ความจริงแล้วปัจจุบันยังมีอีกหลายวิธีที่สามารถนำมาใช้แปลงเพศปลาและสัตว์น้ำได้ เช่น การจัดการด้านสิ่งแวดล้อม สภาพแวดล้อมที่ใช้เลี้ยง การนำเทคนิคทางพันธุกรรมวิศวกรรมเพื่อควบคุมการแสดงออกของยีนมาใช้ และการจัดการชุดโครโมโซม (Chromosome Ploidy Manipulation) ในวันนี้อยากจะเล่าในส่วนของการจัดการชุดโครโมโซม ฟังดูเหมือนจะเข้าใจยาก แต่ก็เป็นเรื่องที่พอทำความเข้าใจได้ลองมาอ่านกันค่ะ 

วิธีการจัดการชุดโครโมโซม (โครโมโซมเป็นหน่วยพันธุกรรม ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมและถ่ายทอดข้อมูล เกี่ยวกับ ลักษณะทางพันธุกรรม ซึ่งรวมถึงเพศด้วย) มีการใช้ในระบบอุตสาหกรรมการผลิตปลาที่ราคาสูงอย่างพวกปลาแซลมอนมาเป็นเวลานานแล้วค่ะ  วิธีนี้เป็นการทำให้เกิดการช็อค (shock) ของเซลล์สืบพันธุ์ด้วยวิธีทางกายภาพ เช่น การใช้ความดัน อุณหภูมิ นอกจากนี้ยังมีการใช้สารเคมีหรือยาบางอย่างที่ส่งผลต่อชุดโครโมโซมทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงจำนวนชุดโครโมโซมเพิ่มมากขึ้น โดยปกติแล้วไข่จะมีโครโมโซมซึ่งมีการจําลองตัวเองแต่ยังไม่เกิดการแยกออกของโครโมโซมออกมาเป็นชุดเดี่ยว ทำให้ไข่มีโครโมโซมเป็น 2 ชุด (2n) การผสมของไข่กับเชื้อของตัวผู้จะทำให้ไข่แบ่งตัว (ในระยะ meiosis II) ในช่วงนี้ไข่ที่ผ่านการผสมใหม่ๆ จะมีโครโมโซมรวมเป็น 3 ชุด (3n) หนึ่งชุดมาจากพ่อ อีกสองชุดมาจากแม่ การช็อคไข่จะยับยั้งไม่ให้โครโมโซมจากฝั่งแม่ชุดหนึ่งฝ่อไป (ปกติจะฝ่อไป ทำให้โครโมโซมมีจำนวนเหลือ 2n) ตัวอ่อนจะมีการพัฒนาได้ตามปกติเพียงแต่เซลล์ในร่างการจะมีโครโมโซมสามชุด (triploid) ซึ่งจะทำให้เป็นหมัน ส่งผลให้ระบบสืบพันธุ์เจริญไม่เต็มที่โดยเฉพาะในเพศเมีย แซลมอนในระยะก่อนเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์จะมีการเก็บรักษาไขมันและสารอาหารอื่นๆ เช่น โปรตีน  carotenoid และ astaxanthin ในเนื้อได้ดีกว่าวัยเจริญพันธุ์ การเกิดเป็นหมันจึงเป็นผลดีต่อการปรับปรุงคุณภาพเนื้อและอัตราการเจริญเติบโต อย่างไรก็ตามการจัดการชุดโครโมโซมมีข้อเสียคือจะทำให้ปลามีอัตราการรอดต่ำ อาจพบความผิดปกติทางรูปพรรณสัณฐานได้ และเปอร์เซ็นต์ความสำเร็จของการควบคุมเพศของปลาแต่ละชนิดจะต่างกัน การนำวิธีการจัดการชุดโครโมโซมไปใช้ทางการค้าจึงยังมีความท้าทายอยู่ ในปัจจุบันได้มีการศึกษาค้นคว้าการกำหนดเพศในหลายด้านมากขึ้น มีการศึกษาหายีนที่สามารถปรับเปลี่ยนตามการจัดการสภาพแวดล้อม/สิ่งแวดล้อมมากำหนดการแสดงเพศของสัตว์น้ำเพื่อนำมาประกอบใช้กับวิธีกำหนดเพศวิธีอื่นๆ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตมากขึ้น รวมทั้งเพิ่มทางเลือกของวิธีการควบคุมเพศของสัตว์น้ำอีกด้วยค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก) 



  




Farm story

วิตามินซีคนทานได้ ปลากินดี
งานวิจัย ขิง กับ ยากำจัดวัชพืช
โปรไบโอติกแบบ multi-species
ขมิ้นชันในอาหารปลานิล
อาหารสัตว์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
ปลาเสมือนจริงทดแทนการใช้สัตว์ทดลอง
การใช้สมุนไพรเป็นยาสลบกับปลาเรนโบว์เทราต์
การใช้ยาต้านจุลชีพอย่างสมเหตุผลในสัตว์น้ำโดยองค์การสุขภาพสัตว์โลก (3/3)
การใช้ยาต้านจุลชีพอย่างสมเหตุผลในสัตว์น้ำโดยองค์การสุขภาพสัตว์โลก (2/3)
การใช้ยาต้านจุลชีพอย่างสมเหตุผลในสัตว์น้ำโดยองค์การสุขภาพสัตว์โลก (1/3)
ความสัมพันธ์ของพยาธิตืดในปลากับแบคทีเรียตัวร้าย
โปรตีนจากเคยและการเลี้ยงกุ้ง
Nutraceuticals และการรักษาโรค AGD ในปลาแซลมอน
การป้องกันดีกว่าการรักษา วัคซีนคุณภาพ หยุดการระบาดของโรคสัตว์
nanobubbles และการเพาะเลี้ยงกุ้ง
nanobubbles
Black soldier fly แหล่งโปรตีนย่อยง่ายในอาหารสัตว์น้ำ #2
Black soldier fly แหล่งโปรตีนย่อยง่ายในอาหารสัตว์น้ำ #1
ยีสต์ทำขนมปังกับโปรไบโอติก
จุลินทรีย์ในลำไส้ปลา
ผลกระทบของ Covid19 ต่อตลาดปลาเทอร์บอตและคาเวียร์ของสหภาพยุโรป
โปรตีนทางเลือกกับปัญหาโรค EMS ในการเลี้ยงกุ้ง
"แมลงกับอุสาหกรรมอาหารสัตว์เลี้ยง"
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #10
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #9
การสนับสนุนความยั่งยืนในการประมง
กระแสความต้องการประมงยั่งยืน โอกาสและความท้าทายสำหรับปลานิล
African swine fever
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #8
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #7
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #6
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #5
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #4
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #3
พืชสมุนไพรกับสุขภาพปลา
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #2
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE #1
ความปลอดภัยทางชีวภาพในสถานประกอบการสัตว์น้ำของ OIE
ปลาแซลมอน ในอาร์เจนตินา
โปรตีนทางเลือก
กลยุทธ์ในการขับเคลื่อนประชาคมระหว่างประเทศในการพัฒนาสุขภาพสัตว์น้ำ และสวัสดิภาพสัตว์น้ำของ OIE
ความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับสุขภาพสัตว์ของ OIE
อาหารในโลกอนาคต
โปรไบโอติก Bacillus pumilus กับวิบริโอ
probiotic กับสารสกัดอินทผลัม
การยึดเกาะของโปรไบโอติก
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การขนส่งและเรื่องที่ควรทำหลังขนส่ง
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การวางแผนการขนส่ง (2)
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การวางแผนการขนส่ง (1)
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การขนส่ง (2)
ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การขนส่ง (1)
“อาหารปลอดภัย” “สิ่งแวดล้อม” “สวัสดิภาพสัตว์” กับการเลี้ยงสัตว์ปัจจุบัน
เศรษฐกิจชีวภาพ-เศรษฐกิจหมุนเวียน-เศรษฐกิจสีเขียว Bio-Circular-Green Economy : ภาคการเกษตร
การให้ probiotic ชนิด Bacillus cereus และ Bacillus subtilis ผสมอาหารปลานิล ที่มีผลต่ออัตราการเจริญเติบโต สุขภาพของลำไส้ และความต้านทานต่อการติดเชื้อ Streptococcus agalactiae
การใช้ probiotics prebiotics และ synbiotics ในปลานิล เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการเจริญเติบโต และการป้องกันการติดเชื้อ Aeromonas hydrophila
ปลานิลและซินไบโอติก
ปลาเทราต์กับซินไบโอติก
การฆ่าเชื้อโรคอุปกรณ์ส่วนตัว และน้ำ
ข้อควรคำนึงถึงในการฆ่าเชื้อสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (3)
ข้อควรคำนึงถึงในการฆ่าเชื้อสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (2)
ข้อควรคำนึงถึงในการฆ่าเชื้อสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (1)
วัคซีน Covid-19 หนึ่งในวิธีป้องกันโรค
ประเภทของสารฆ่าเชื้อในสถานประกอบการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (2)
ประเภทของสารฆ่าเชื้อในสถานประกอบการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (1)
การวางแผนการฆ่าเชื้อโรคกรณีฉุกเฉิน และการเลือกใช้สารฆ่าเชื้อ
การวางแผนการฆ่าเชื้อโรค ในสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์
ซินไบโอติกกับแบคทีเรียประจำถิ่นในลำไส้กุ้งกุ้ง
ซินไบโอติกกับภูมิคุ้มกันของกุ้ง
การฆ่าเชื้อโรคในสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (2)
การฆ่าเชื้อโรคในสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ (1)
คำแนะนำสำหรับการทำความสะอาดและฆ่าเชื้อบนพื้นผิวไข่ปลาแซลมอน
การประเมินโปรไบโอติก
แอบดูจีนเลี้ยงกุ้งกับโปรไบโอติก
ทำความรู้จัก…เปปไทด์ต้านจุลชีพ
โลกยุค 4.0 กับการเฝ้าระวังโรค
วิเคราะห์ข่าว หมู ไก่
อาหารสัตว์และเรื่องของสารพิษจากเชื้อรา
ซินไบโอติก (Synbiotics) สำหรับสัตว์น้ำ
ระบบนิเวศของแบคทีเรียในบ่อกุ้งกับโปรไบโอติก
ทำไมสัตว์น้ำและผลิตภัณฑ์จึงไม่มีรายงานความเสี่ยงต่อไวรัส COVID-19
น้องใหม่ตัวร้ายไวรัสในกุ้ง Decapod Iridescent Virus 1 (DIV1)
ต้านวิบริโอด้วยโปรไบโอติก
ก้งุ โปรไบโอติก การเจริญเติบโต การย่อยอาหาร
แมงดากับงานด้านการแพทย์
คาเวียร์ ไข่จากปลาที่ใกล้สูญพันธุ์
การตรวจโรคทางห้องปฏิบัติการและการนำไปใช้
E-commerce พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์สำหรับสินค้าสัตว์น้ำผ่านหลัก 7P (2)
E-commerce พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์สำหรับสินค้าสัตว์น้ำผ่านหลัก 7P (1)
ระบบข้อมูลสุขภาพสัตว์โลก
น้ำปลา ความอร่อยจากอดีตสู่ยุคใส่ใจสุขภาพ
โรคอุบัติใหม่ในสัตว์น้ำของประเทศไทยในอดีต
โรคอุบัติใหม่ไม่ไกลตัว Novel Coronavirus
เรื่องกุ้งกับโปรไบโอติก (2)
ความสำคัญของการรายงานการระบาดของโรคกับสุขภาพสัตว์น้ำ
ยกระดับ from farm-to-table ด้วยสี่เสาหลักด้านคุณภาพ
ความลับของปลาเนื้อสีส้ม: เรื่องที่น่าสนใจของปลาแซลมอน (2)
คู่มือป้องกัน โรคโควิด-19
ความลับของปลาเนื้อสีส้ม: เรื่องที่น่าสนใจของปลาแซลมอน (1)
Climate change ภาวะโลกร้อนกับสุขภาพของปลา (2)