สวัสดีผู้อ่านชาวฟาร์มทุกท่านอีกครั้งค่ะ วันนี้ขอเว้นวรรคจากเรื่องการฆ่าเชื้อโรคในสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ฟาร์ม และอุปกรณ์ที่ลงไปก่อนหน้านี้ แวเปลี่ยนบรรยากาศมาเรื่องซินไบโอติก (Synbiotic) กันต่อหลังจากที่ได้แนะนำไปในหัวข้อก่อนหน้านี้นานแล้ว หลายๆ ท่านที่ติดตามกันมาคงจะพอจะคุ้นๆ กันอยู่แล้วว่า ซินไบโอติกนั้นเป็นการนำโปรไบโอติก (Probiotics) หรือจุลินทรีย์ชนิดดีที่มีประโยชน์มาผสานเข้าด้วยกันกับพรีไบโอติก (Prebiotics) ซึ่งเป็นแหล่งอาหารของโปรไบโอติกอีกที โดยมีวัตุประสงค์เพื่อให้โปรไบโอติกแบคทีเรียทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เล่าให้เห็นภาพง่ายๆ ก็อาจเปรียบเทียบได้ว่าโปรไบโอติกนั้น เป็นเหมือนแรงงานที่ช่วยต่อสู้กับเจ้าแบคทีเรียก่อโรค ถ้าเป็นแบคทีเรียเจ้าปัญหาในกุ้งก็เป็นพวกแบคทีเรียกลุ่มวิบริโอ (Vibrio spp.) โปรไบโอติกยังสามารถช่วยสร้างสภาวะที่ดีต่อการดูดซึมอาหารของลำไส้ กระตุ้นให้กุ้งมีการเจริญเติบโตที่ดี ในส่วนของพรีไบโอติกนั้นก็คือ คลังเสบียง ที่คอยสนับสนุนการทำงานของแรงงานเหล่านั้นนั่นเอง ประเด็นที่น่าสนใจคือการใช้ซินไบโอติกผสมในอาหารเลี้ยงกุ้งนั้นช่วยส่งผลดีต่อระบบภูมิคุ้มกันของกุ้งอีกด้วย ที่ผ่านมามีงานวิจัยหลายฉบับที่ศึกษาในเรื่องนี้ ขอเล่าถึงงานวิจัยของ Truong-Giang Huynh  และคณะ ที่ได้ตีพิมพ์ในปี 2017 คณะผู้วิจัยได้ทำการศึกษาประเด็นระบบภูมิคุ้มกันของกุ้งไว้ โดยได้ทำการทดลองแบ่งกุ้งออกเป็น 4 กลุ่ม ก็คือ

-กลุ่มแรกเลี้ยงด้วยอาหารปกติ 

-กลุ่มที่สองเลี้ยงด้วยอาหารที่ผสมเฉพาะพรีไบโอติก 

-กลุ่มที่สามเลี้ยงด้วยอาหารที่ผสมเฉพาะโปรไบโอติก และ

-กลุ่มสุดท้ายผสมทั้งพรีไบโอติกและโปรไบโอติก หรือในรูปแบบของซินไบโอติกในอาหารเลี้ยงกุ้

จากนั้นทำการเลี้ยงกุ้งเป็นเวลา 60 วัน แล้วจึงน้ำกุ้งจากแต่ละกลุ่มมาตรวจสุขภาพ/คุณภาพ ผลการทดลองนั้นน่าสนใจมากค่ะ ผู้วิจัยพบว่ากลุ่มของกุ้งที่เลี้ยงด้วยอาหารแบบซินไบโอติกนั้น มีการทำงานระบบภูมิคุ้มกันที่สูงกว่ากลุ่มอื่น ๆ อย่างมีนัยสำคัญ นอกจากนี้ กุ้งในกลุ่มที่เลี้ยงด้วยอาหารแบบซินไบโอติกยังมีอัตราการรอดชีวิตที่สูงขึ้นเมื่อเทียบกับกลุ่มอื่น โดยกุ้งสามารถทนทานต่อเชื้อวิบริโอได้มากกว่ากุ้งที่ไม่ได้รับอาหารแบบซินไบโอติก และในการทดลองนี้โปรไบโอติกที่ผู้วิจัยเลือกใช้ ได้แก่ แบคทีเรียแลคติก (Lactobacillus plantarum 7–40) ส่วนพรีไบโอติกนั้นผู้วิจัยเลือกใช้กาแลคโตโอลิโกแซคคาไรด์ (Galactooligosaccharide หรือเรียกอย่างย่อว่า GOS) ซึ่งเป็นน้ำตาลโอลิโกแซคคาไรด์ชนิดหนึ่งที่ร่างกายไม่สามารถย่อยหรือดูดซึมได้โดยตรง แต่สามารถกระตุ้นการเจริญเติบโตของโปรไบโอติกได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะแบทีเรียในกลุ่มแลคโตบาซิลัส โดยผู้วิจัยได้ผสมพรีไบโอติกในปริมาณสัดส่วนแค่ 4% ในอาหารกุ้งเท่านั้น ผลจากงานวิจัยดังกล่าวจะเห็นได้ว่าการใช้พรีไบโอติกและโปรไบโอติกร่วมกันจะช่วยเสริมการทำงานซึ่งกันและกัน ทำให้กุ้งมีการเจริญเติบโตที่ดีแล้วยังช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของกุ้งได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพิ่มความทนทานต่อเชื้อก่อโรคอีกด้วย หวังว่าข้อมูลจากงานวิจัยที่หยิบยกมาพูดคุยกันในรอบนี้จะเป็นประโยชน์แก่ท่านผู้อ่านในการนำไปประยุกต์ใช้ในการเลี้ยงกุ้งหรือสัตว์อื่นๆ ไม่มากก็น้อยนะคะ ไว้คราวหน้าค่อยมาอ่านเนื้อหาลึกๆ เพิ่มขึ้นอีกนิดกันค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)