สวัสดีอีกครั้งค่ะ กลับมาพบกันอีกเช่นเคย ในบทความครั้งก่อนเราทราบกันดีแล้วว่าการให้อาหารกุ้งแบบผสมซินไบโอติก (Synbiotic) นั้นให้ช่วยให้พรีไบโอติกและโปรไบโอติกมีการทำงานที่มีประสิทธิภาพดีขึ้นจากการทำงานแบบเสริมฤทธิ์กัน ส่งผลให้กุ้งมีการเจริญเติบโตที่ดีขึ้น ทนทานต่อเชื้อแบคทีเรียมากขึ้น ซึ่งคราวที่แล้วที่เล่าไปเป็นการทดลองกับเชื้อแบคทีเรียกลุ่มวิบริโอ (Vibrio spp.) และผลการทดลองยังชี้ให้เห็นว่ากุ้งที่เลี้ยงด้วยอาหารที่ผสมทั้งพรีไบโอติกและโปรไบโอติกยังส่งผลให้เซลล์ในระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย สำหรับบทความครั้งนี้เราจะมาดูกันค่ะว่าหลังจากที่ให้อาหารที่มีซินไบโอติกผสมอยู่แก่กุ้งไปแล้ว ภายในลำไส้ของกุ้งมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร มีแบคทีเรียชนิดไหนอาศัยอยู่ในลำไส้กุ้งกันบ้าง และจะส่งผลดีหรือผลเสียต่อสุขภาพกุ้งอย่างไร โดยเราจะหยิบเอางานวิจัยของ Truong-Giang Huynh ละคณะในปี 2019 มาเล่าให้ฟังกันค่ะ ผู้วิจัยได้ทำการเลี้ยงกุ้งขาวและแบ่งกลุ่มออกเป็นสองกลุ่ม ได้แก่ กลุ่มควบคุมที่มีการให้อาหารกุ้งแบบปกติ และกลุ่มที่สองจะเลี้ยงกุ้งโดยใช้อาหารแบบซินไบโอติก โดยใช้โปรไบโอติกเป็นแบคทีเรียแลคติก (Lactobacillus plantarum 7–40) และพรีไบโอติกเป็นน้ำตาลกาแลคโตโอลิโกแซคคาไรด์ (Galactooligosaccharide หรือ เรียกอย่างย่อว่า GOS) ที่สามารถกระตุ้นการเจริญเติบโตของแบคทีเรียในกลุ่มแลคโตบาซิลัสได้เป็นอย่างดี จากนั้นทำการเลี้ยงกุ้งเป็นระยะเวลา 60 วัน แล้วก็เก็บตัวอย่างกุ้งมาตรวจสภาพลำไส้เพื่อดูความแตกต่างกันระหว่างกลุ่มทดลองทั้ง 2 กลุ่มค่ะ 

ก่อนจะเล่าผลการทดลองก็ควรจะทราบก่อนว่าปกติแล้วในลำไส้ของสัตว์แต่ละชนิด ซึ่งรวมถึงกุ้งด้วยก็จะมีแบคทีเรียเจ้าประจำอยู่แล้ว เราเรียกกันว่าแบคทีเรียหรือจุลินทรีย์ประจำถิ่นในลำไส้ ความสมดุลของปริมาณและชนิดของแบคทีเรียประจำถิ่นเหล่านี้มีส่วนช่วยให้กุ้งมีสุขภาพดี เสริมความทนทานต่อการรุกรานจากแบคทีเรียก่อโรคได้ค่ะ

ผลการทดลองพบว่ากุ้งที่เลี้ยงด้วยอาหารที่ผสมซินไบโอติกมีแบคทีเรียประจำถิ่นในลำไส้กุ้งที่มีความหลากหลายมากกว่ากลุ่มควบคุม โดยพบแบคทีเรียมากกว่า 73 ชนิด ซึ่งถือว่ามีความหลากลายของแบคทีเรียในลำไส้มาก อย่างไรก็ตามเมื่อเปรียบเทียบกับแบคทีเรียในลำไส้ของกุ้งกลุ่มควบคุมแล้วถือว่าไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ เนื่องจากกุ้งในกลุ่มควบคุมพบแบคทีเรียปริมาณน้อยกว่านิดหน่อยและแบคทีเรียส่วนใหญ่ที่พบนั้นก็เป็นกลุ่มเดียวกับที่พบในกลุ่มซินไบโอติกเช่นกัน อ่านมาถึงตรงนี้แล้วหลายคนคงคิดว่า อ้าวแบบนี้ให้กุ้งกินอาหารแบบไหนก็ได้สิ ไม่แตกต่งกันเลย แต่พอพิจารณาในรายละเอียดแล้วมีประเด็นที่น่าสนใจ คือ กุ้งที่เลี้ยงด้วยอาหารที่ผสมซินไบโอติกนั้นมีแบคทีเรียชนิดดีในกลุ่มแลคโตบาซิลัส เช่น กลุ่ม Lactobacillus plantarum ในปริมาณสูงกว่าในลำไส้ของกุ้งกลุ่มควบคุมที่กินอาหารปกติ นอกจากนี้ยังพบว่าแบคทีเรียตัวร้าย เช่น Vibrio harveyi และ Photobacterium damselae นั้น มีปริมาณน้อยกว่าลำไส้ของกุ้งในกลุ่มควบคุมที่กินอาหารปกติอีกด้วย จากข้อมูลนี้จะเห็นว่าการให้อาการกุ้งที่ผสมซินไบโอติกนั้นช่วยกระตุ้นให้เกิดการยึดเกาะของแบคทีเรียประจำถิ่น และแบคทีเรียชนิดดีที่ลำไส้ของกุ้ง ทำให้กุ้งเกิดสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้ ทำให้เกิดการลดการสะสมของเชื้อวิบริโอในลำไส้กุ้งได้อีกด้วย เรื่อง ซินไบโอติก เริ่มน่าสนใจแล้วใช่ไหมคะ เอาไว้มีงานวิจัยดีๆ แล้วจะมาเล่าเพิ่มเติมค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)