ชื่อบทความ “อาหารปลอดภัย” “สิ่งแวดล้อม” “สวัสดิภาพสัตว์” กับการเลี้ยงสัตว์ปัจจุบัน 

คำสำคัญ    อาหารปลอดภัย สิ่งแวดล้อม สวัสดิภาพสัตว์

 วันนี้ชวนคุยเรื่องทั่วไปๆ นะคะ หลายท่านทราบกันดีว่าอุตสาหกรรมการผลิตสัตว์ในปัจจุบัน ทั้งสัตว์บกและสัตว์น้ำมีการผลิตแบบหนาแน่นเพื่อตอบสนองความต้องการบริโภคที่เพิ่มมากขึ้น เพราะประชากรโลกที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ การเลี้ยงสัตว์แบบระบบอุตสาหกรรมเกิดขึ้นเพื่อเร่งปริมาณผลผลิตและลดต้นทุนการผลิต ผู้เลี้ยงสามารถเก็บผลผลิตได้ในระยะเวลาการเลี้ยงที่สั้นลงโดยใช้เทคโนโลยีในการจัดการ การคัดเลือกสายพันธุ์ ในขณะเดียวกันความเสี่ยงของโรคที่พบได้ในฟาร์มก็จะเพิ่มขึ้นด้วย เนื่องจากการจัดการที่หนาแน่นทำให้สัตว์ในฟาร์มมีแนวโน้มเครียดง่ายและมีผลกระทบต่อสุขภาพ และอาจโน้มนำให้เกิดโรคในฟาร์มได้ง่ายมากขึ้น ที่ผ่านมายังคงมีการใช้ยาต้านจุลชีพในสัตว์เพื่อแก้ไขปัญหาโรคติดเชื้อแบคทีเรียในฟาร์มภายใต้การกำกับดูแลของสัตวแพทย์ อย่างไรก็ตาม หลายๆ พื้นที่การเลี้ยงสัตว์ทั่วโลกยังคงพบการใช้ยาต้านจุลชีพโดยขาดความระมัดระวังหรือไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ  ซึ่งนอกจากจะไม่เกิดผลในการควบคุมโรคแล้วยังอาจเป็นอันตรายต่อผู้บริโภคด้วย โดยเฉพาะปัญหาการดื้อยาต้านจุลชีพในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ซึ่งปัจจุบันเป็นปัญหาสำคัญทางด้านสาธารณสุขระดับโลก

การใช้โปรไบโอติกในระบบการผลิตเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในระบบการเลี้ยงสัตว์ปัจจุบัน ที่มีเป้าหมายจะทำให้สัตว์มีสุขภาพแข็งแรง เพื่อจะลดการเกิดโรคในฟาร์ม และลดการใช้ยาต้านจุลชีพในฟาร์มต่อไป จากหลายบทความที่ผ่านมา หลายๆ ท่านน่าจะตระหนักว่าการนำโปรไบโอติกมาใช้ในฟาร์มนับเป็นทางเลือกที่เหมาะสมในการเอาชนะปัญหานี้ เนื่องจาก โปรไบโอติกช่วยในการปรับระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้มีจำนวนแบคทีเรียชนิดดีในลำไส้เพิ่มมากขึ้น ทำลายแบคทีเรียที่ทำให้เกิดโรคบางชนิด และยังช่วยให้สัตว์มีสุขภาพลำไส้ดีขึ้น ซึ่งทั้งหมดมีผลต่อการเจริญเติบโตและสุขภาพของสัตว์

นอกจากโปรไบโอติกแล้วการใช้วัคซีนที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือในการจัดการสุขภาพที่มีประสิทธิภาพ ช่วยเสริมสร้างความต้านทานโรคของสัตว์แต่ละตัว และของสัตว์ในฝูงได้ นอกจากนี้ยังลดการเกิดโรคในฟาร์ม และลดการใช้ยาต้านจุลชีพในฟาร์มได้ แต่ต้องคำนึงด้วยว่าการที่วัคซีนจะทำงานได้ดีที่สุดก็ต่อเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของสัตว์ที่ได้รับวัคซีนทำงานได้อย่างสมบูรณ์ด้วย ดังนั้น การนำหลักการของโปรไบโอติกและวัคซีนมาใช้ประกอบกันในการจัดการฟาร์มจะช่วยส่งเสริมการจัดการสุขภาพของสัตว์ในฟาร์มให้สมบูรณ์มากขึ้น ซึ่งสามารถช่วยเพิ่มผลิตผลและลดการใช้ยาต้านจุลชีพในการเลี้ยงสัตว์เชิงอุตสาหกรรม 

ที่กล่าวมาข้างต้นท่านจะมองภาพว่าการผลิตที่ผ่านมาให้ความสำคัญกับเรื่อง “food safety” หรือ “อาหารปลอดภัย” สำหรับการบริโภค และสุขภาพของผู้บริโภคค่อนข้างมาก แต่ปัจจุบันท่านทราบไหมว่าความต้องการของประเทศคู่ค้าไม่หยุดอยู่แค่เรื่องของ “อาหารปลอดภัย” แล้ว หลายประเทศทั่วโลกทั้งอเมริกา ยุโรป มีความต้องการมากขึ้น มีความกังวลเรื่องของสิ่งแวดล้อมเพิ่มมากขึ้น มีนโยบายและการจัดการมากมายที่เกิดขึ้นในช่วง 5 ปีที่ผ่านมานี้ เพื่อบริหารจัดการฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมทั่วโลก ทำให้นอกจากหลักการเรื่อง “อาหารปลอดภัย” แล้ว ประเทศผู้ผลิตต้องคำนึงถึงเรื่องสิ่งแวดล้อมและความเป็นอยู่ที่ดีของสัตว์ (animal welfare หรือ สวัสดิภาพสัตว์) เพิ่มมากขึ้นด้วย ในบทความหน้าเรามาดูกันว่าในเรื่องสวัสดิภาพสัตว์มีเรื่องอะไรน่าสนใจที่เกี่ยวกับงานสัตว์บกและสัตว์น้ำกันบ้างนะคะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)