ชื่อบทความ ข้อกำหนดเกี่ยวกับสวัสดิภาพสัตว์ในสัตว์น้ำ: การวางแผนการขนส่ง (1) 

คำสำคัญ   สวัสดิภาพสัตว์น้ำ

  วันนี้มาขยายความกันต่อ ภายใต้หัวข้อ “การวางแผนการขนส่ง” ว่าองค์การสุขภาพสัตว์โลกเค้าพูดถึงเอาไว้ว่ายังไงบ้าง

เริ่มต้นกันที่เรื่องทั่วไปที่เราควรคำนึงถึงในการขนส่งก่อน สิ่งสำคัญที่ส่งผลต่อสวัสดิภาพของปลาในระหว่างการขนส่ง คือ การวางแผนให้ดี ต้องมีการเตรียมข้อมูลก่อนการขนส่ง ระยะเวลา และเส้นทางที่ใช้ขนส่ง นอกจากนี้ต้องคำนึงถึงวัตถุประสงค์ของการขนส่งด้วย เช่น เป็นการขนส่งที่เกี่ยวกับเรื่อง biosecurity (ความปลอดภัยทางชีวภาพ) การขนส่งปลาเพื่อนำไปเลี้ยงในฟาร์ม หรือนำไปปล่อยไปสิ่งแวดล้อมเพิ่มทรัพยากร ขนส่งเพื่อนำไปเข้าโรงงานแปรรูป หรือนำไปทำลายเนื่องจากต้องการควบคุมโรค โดยก่อนจะเริ่มขนส่งควรมีการวางแผนเรื่องดังต่อไปนี้

- ประเภทของยานพาหนะที่ใช้ในการขนส่ง ไปทางรถ ทางเรือ หรือเครื่องบิน และอุปกรณ์ที่จำเป็นในการขนส่งแต่ละรูปแบบ

- เส้นทาง เช่น ระยะทาง ต้องมีการศึกษาสภาพอากาศและคาดการณ์สภาพอากาศที่สามารถพบได้ในระหว่างการขนส่งว่าจะมีผลต่อการขนส่งยังไง ต้องมีการเตรียมพร้อมยังไงบ้าง

- ระยะเวลาที่ใช้ในการขนส่ง

- ต้องมีการประเมินความเหมาะสมแลละความจำเป็นของการปรับสภาพปลาให้เข้ากับสภาพน้ำ ณ จุดที่ขนถ่าย ปล่อยปลา

- การดูแลปลาในระหว่างการขนส่ง ตรวจสอบสภาพความเป็นอยู่ พฤติกรรมขณะขนส่ง

- มีการวางแผน วางขั้นตอน กรณีเกิดเหตุฉุกเฉินระหว่างขนส่งที่มีผลกับสวัสดิภาพปลา

- ต้องมีการประเมินการจัดการ biosecurity ในระดับที่เหมาะสม เช่น การล้างและการฆ่าเชื้อโรค การเปลี่ยนถ่ายน้ำ การบำบัดน้ำที่ใช้ในการขนส่ง

เมื่อมีข้อมูลและพิจารณาภาพรวมที่ต้องคำนึงถึงในการขนส่งแล้ว จากนั้นจึงต้องให้ความสำคัญกับการออกแบบ และบำรุงรักษายานพาหนะ รวมถึงอุปกรณ์ที่ใช้ในการจัดการขนส่ง โดย

- ควรเลือกใช้ยานพาหนะ ภาชนะบรรจุ และอุปกรณ์สำหรับขนส่งปลาที่เหมาะสมกับชนิด ขนาด น้ำหนัก และจำนวนปลาที่จะขนส่งในแต่ละครั้ง

- ควรมีการตรวจสอบสภาพของยานพาหนะ ภาชนะบรรจุ และอุปกรณ์อย่างสม่ำเสมอ และบำรุงรักษาให้อยู่ในสภาพที่ใช้งานได้ และไม่เป็นอันตรายต่อผู้ปฏิบัติงานและปลา รวมทั้งเพื่อป้องกันและลด

ความเสี่ยงของอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นได้จากโครงสร้างของยานพาหนะ ภาชนะบรรจุ และอุปกรณ์ที่ไม่พร้อมใช้งาน ซึ่งมีผลต่อสวัสดิภาพของปลาขณะขนส่ง

- ในขณะขนส่งถ้ามีการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมขณะขนส่ง (เช่น อากาศเปลี่ยนแปลงรวดเร็ว ฝนตกหนัก อุณหภูมิสูง แดดแรง) จะมีผลต่อความต้องการใช้ออกซิเจนของสัตว์น้ำได้ ดังนั้น จึงควรมีการจัดการเรื่องไหลเวียนของน้ำในภาชนะบรรจุปลา และ/หรือมีอุปกรณ์เพียงพอเหมาะสมสำหรับให้ออกซิเจนในระหว่างการเดินทาง

- ในช่วงระหว่างการขนส่ง ระหว่างทางควรสามารถสังงเกต ตรวจสอบสภาพความเป็นอยู่ของปลาที่ขนส่งได้ เพื่อให้แน่ใจว่าสามารถประเมินสวัสดิภาพของปลาได้ และสามารถเข้าไปจัดการกับตัวปลาได้กรณีเกิดปัญหาที่มีผลต่อสวัสดิภาพของปลาขณะขนส่ง

- ควรมีการออกแบบ และบำรุงรักษาอุปกรณ์ที่ใช้จับ หรือควบคุมปลา เช่น อวน อุปกรณ์สูบน้ำ ให้เหมาะสมเพื่อทำให้ปลาบาดเจ็บน้อยที่สุดในระหว่างการขนส่ง

- ควรมีการบันทึกข้อมูลการจัดการที่สำคัญที่เกี่ยวกับเรื่องสวัสดิภาพของปลาขณะขนส่ง เช่น บันทึกรายละเอียดการขนส่ง ข้อมูลการติดต่อ ข้อมูลการตาย และการทำลาย

การวางแผนการขนส่งยังไม่จบเท่านี้นะคะยังมีหัวข้อการจัดการน้ำ การเตรียมปลาเพื่อการขนส่ง คำแนะนำเฉพาะสายพันธุ์ และเรื่องของแผนการฉุกเฉิน เอาไว้มาอ่านต่อกันครั้งหน้าค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)