ชื่อบทความ  probiotic กับสารสกัดอินทผลัม

คำสำคัญ   โปรไบโอติก สารสกัดอินทผลัม

 สวัสดีท่านผู้อ่านชาวฟาร์มทุกท่านค่ะ หวังว่าจะสบายดีกันทุกคนนะคะวันนี้มีความรู้ดีดีมาฝากกันอีกแล้วค่ะ เชื่อว่าทุกท่านคงรู้จักอินทผลัมกันใช่มั้ยคะ นอกเหนือไปจากการบริโภคในเดือนรอมฎอนของชาวมุสลิมแล้ว อินทผลัมยังได้รับความนิยมเป็นอย่างมากจากผู้บริโภคทั่วโลก เนื่องจากมีรสชาติอร่อยและมีประโยชน์มากมายเลยทีเดียวค่ะ เช่น ช่วยเรื่องระบบขับถ่ายเพราะอุดมไปด้วยเส้นใยอาหาร ช่วยป้องกันมะเร็งในทางเดินอาหาร สามารถต้านเชื้อโรคและมีการใช้เพื่อรักษาโรคบางอย่างได้ อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีคุณประโยชน์ คุณแม่ตั้งครรภ์นิยมดื่มเพื่อบำรุงน้ำนมได้ดีทีเดียวค่ะ ดังนั้น จึงไม่น่าแปลกใจที่ในวงการการเลี้ยงสัตว์ อินทผลัมจะได้รับความสนใจเช่นกัน โดยมีการนำมาเป็นสารเสริมอาหารเพื่อบำรุงสุขภาพสัตว์ด้วย

สำหรับในส่วนของสัตว์น้ำก็มีการทดลองนำสารสกัดจากอินทผลัมมาใช้เลี้ยงทั้งกุ้งและปลาหลากหลายชนิด โดยอินทผลัมมีสารที่เป็นประโยชน์ เช่น anthocyanins สารจำพวก phenolic, sterols, carotenoids, flavonoids, วิตามิน, เอนไซม์ และคาร์โบไฮเดรตชนิดต่างๆ ทำให้มีความเป็นไปได้เป็นอย่างมากที่สารสกัดจากอินทผลัมจะมีคุณสมบัติเป็นสารกระตุ้นภูมิคุ้มกัน (immunostimulants) จากธรรมชาติที่ดี จากตัวอย่างการทดลองโดย Esteban และคณะ ในปี 2014 ที่ได้นำสารสกัดจากอินทผลัมมาผสมอาหารเพื่อใช้เลี้ยงปลากะพงแดงพบว่าสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันเยื่อเมือกของปลาและทำหน้าที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระได้เป็นอย่างดี ผลดังกล่าวทำให้มีการต่อยอดงานวิจัยชิ้นต่อมาในปี 2016 ที่ได้นำเอา probiotic มาใช้ร่วมกันกับสารสกัดอินทผลัมเพื่อใช้เลี้ยงปลากะพงขาว โดยผู้วิจัยคาดหวังว่าทั้งสองสิ่งนี้จะสามารถกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของตัวปลาได้ดีขึ้น เนื่องจากแบคทีเรีย probiotic ที่ใช้ได้แก่ Shewanella putrefaciens หรือ Pdp11 นั้น มีคุณสมบัติในการกระตุ้มภูมิคุ้มกัน ทำให้ปลามีความทนทานต่อโรคและความเครียดได้ดีอยู่แล้ว การนำมาใช้ร่วมกันย่อมน่าจะให้ผลที่ดีขึ้น

โดยจากผลการทดลองเลี้ยงปลากะพงขาวที่ให้อาหารที่มีการผสมสารสกัดจากอินทผลัมและ probiotic Pdp11 พบว่าสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันที่ตัวปลาได้ในหลากหลายพารามิเตอร์หรือตัวชี้วัด ได้แก่ ช่วยกระตุ้นการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดต่างๆ โดยเฉพาะภูมิคุ้มกันโดยกำเนิด (Innate immunity) หรือภูมิคุ้มกันชนิดไม่จำเพาะที่ทำหน้าที่เป็นด่านแรกในการต่อสู้และป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่ตัวปลา มีสารต่อต้านอนุมูลอิสระซึ่งทำให้ปลามีความทนทานต่อความเครียด oxidative stress มากขึ้น ส่งผลให้ปลามีความทนทานต่อการเกิดโรคมากขึ้น นอกจากนี้ผลจากการให้สารเสริมดังกล่าวยังสนับสนุนการแสดงออกของยีนที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันของตัวปลาอีกด้วย

จากผลการทดลองจะเห็นได้ว่าการใช้ probiotic ร่วมกับสารสกัดจากอินทผลัมสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันในตัวปลาได้ดีเลยทีเดียว แต่อย่างไรก็ตามการทดลองนี้เป็นการทดสอบผลจากการใช้เลี้ยงต่อสุขภาพทางระบบภูมิคุ้มกันของตัวปลาเท่านั้น ยังไม่ได้มีการทดสอบโดยใช้เชื้อก่อโรคต่างๆ กับตัวปลาโดยตรง ว่าสารเสริมดังกล่าวจะสามารถต้านทานการเกิดโรคในปลาจริงได้มากน้อยแค่ไหน

ดังนั้นการนำเสนองานวิจัยผ่านบทความในครั้งนี้จึงเป็นการแนะนำคุณสมบัติที่น่าสนใจของอินทผลัมในแง่ของการเป็นสารเสริมกระตุ้นภูมิที่ได้จากธรรมชาติ (natural immunostimulants) ที่สามารถนำมาใช้ร่วมกันกับ probiotic เพื่อหวังผลในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันในตัวปลาได้เท่านั้นนะคะ สำหรับการนำมาใช้จริงเพื่อต้านการเกิดโรคในฟาร์มคงยังต้องติดตามกันต่อไป ไม่แน่วันนึงอาจมีผลิตภัณฑ์สารเสริมอาหารจากสารสกัดอินทผลัมมาจำหน่ายให้เราเลือกใช้เพื่อเสริมการทำงานของ probiotic ในท้องตลาดก็ได้ค่ะ

สำหรับวันนี้ขอจบไว้เพียงเท่านี้นะคะ แล้วพบกันใหม่เหมือนเดิมค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)