ชื่อบทความ  โปรไบโอติก Bacillus pumilus กับวิบริโอ

คำสำคัญ   โปรไบโอติก Bacillus pumilus วิบริโอ

 กลับมาพบกันอีกครั้งกับบทความที่เรามาเล่าสู่กันฟังเช่นเคย ในวันนี้จะมาชวนคุยเรื่องโปรไบโอติกอีกแล้วค่ะ เป็นเรื่องที่หลายๆคนอาจจะกำลังสงสัยอยู่เหมือนกันก็ได้นะคะ จากที่เราพอจะทราบกันดีอยู่แล้วว่าโปรไบโอติกมีความสามารถในการต่อต้านแบคทีเรียตัวร้าย แต่ชาวฟาร์มเรารู้หรือไม่ว่าเจ้าโปรไบโอติกของเราไปต่อสู้กับแบคทีเรียตัวร้ายยังไง? ทำไมถึงทำให้แบคทีเรียก่อโรคลดจำนวนลงได้?

ก็เป็นเพราะปัจจัยหลายๆส่วน ซึ่งส่วนนึงนั้นก็เป็นผลมาจากการที่โปรไบโอติกไปกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกายสัตว์ ทำให้สัตว์สามารถต่อต้านแบคทีเรียก่อโรคได้ และตัวโปรไบโอติกเองก็ยังไปแย่งจับจองพื้นที่ในระบบทางเดินอาหารของสัตว์ ทำให้แบคทีเรียตัวร้ายไม่มีที่อยู่ พอไม่มีที่ให้ยึดเกาะก็ไม่สามารถเพิ่มจำนวนได้ เป็นเหตุให้มีจำนวนลดลงไป และนอกเหนือไปจากนั้น จากงานวิจัยของ XiYan Gao และคณะในปี 2017 เค้าพบว่าโปรไบโอติกสามารถไปทำลายแบคทีเรียตัวร้ายได้โดยตรงด้วย โดยโปรไบโอติกสามารถผลิตสารที่มีฤทธิ์ไปทำลายเยื่อหุ้มเซลล์ของแบคทีเรียก่อโรค เมื่อไม่มีเยื่อหุ้มเซลล์แล้วแบคทีเรียตัวร้ายก็ต้องตายไปในที่สุดค่ะ ซึ่งโปรไบโอติกที่เค้าเลือกใช้ทำการทดลองคือแบคทีเรีย Bacillus pumilus H2 ค่ะ

ข้อดีของแบคทีเรีย Bacillus คือเค้าสามารถผลิตสปอร์ได้ เป็นรูปแบบที่มีความทนทาน ง่ายต่อการที่เราจะมาปรับใช้ในฟาร์ม และยังมีความทนทานต่อกรดหรือสภาวะต่างๆในระบบทางเดินอาหารของตัวสัตว์อีกด้วยนะคะ มีโอกาสที่เค้าจะรอดและไปเพิ่มจำนวนที่ลำไส้ได้ดีทีเดียว

โดย Bacillus pumilus H2 ที่เอามาศึกษาในงานวิจัยชิ้นนี้มีความสามารถในการต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย Vibrio species มากถึง 29 strains ในจำนวนนี้รวม V. vulnificus, V. harveyi และ V. anguillarum ที่เป็นแบคทีเรียสำคัญที่มักสร้างปัญหาในสัตว์น้ำค่อนข้างมากอยู่ด้วย จากการศึกษาพบว่า Bacillus pumilus H2 มีการผลิตสารต้าน Vibrio ชนิดหนึ่ง มีโครงสร้างเหมือนกันกับ amicoumacin A (ก่อนหน้านี้เคยมีรายงานว่า amicoumacin A มีฤทธิ์ต่อต้านเชื้อก่อโรค Helicobacter pylori รวมถึงสามารถต่อต้านแบคทีเรียดื้อยา methicillin-resistant Staphylococcus aureus ได้ด้วยค่ะ) XiYan Gao และคณะจึงได้ทำการสกัดสารที่คาดว่าน่าจะเป็น amicoumacin A ที่ผลิตโดย Bacillus pumilus H2 นี้ออกมา และนำไปทดสอบกับ Vibrio พบว่า amicoumacin A สามารถต่อต้าน Vibrio ได้ค่ะ โดยเยื่อหุ้มเซลล์ของ Vibrio นั้นได้รับความเสียหาย เกิดการฉีกขาดทำให้ตัวแบคทีเรียถูกทำลายไปในที่สุด เป็นผลที่น่าสนใจมากในการนำมาประยุกต์ใช้กับฟาร์มเราเพื่อควบคุมการเกิดโรคจาก Vibrio นะคะ

อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนได้แนะนำว่าเบื้องต้นการนำสาร amicoumacin A มาใช้เพื่อฆ่าเชื้อ Vibrio โดยตรง ณ ปัจจุบันยังคงเป็นไปได้ยาก เนื่องจากการสกัดเพื่อทำสารให้บริสุทธิ์ยังทำได้ค่อนข้างยาก และใหเข้อคิดเห็นจากงานวิจัยว่าการใช้แบคทีเรีย Bacillus pumilus H2 มาผสมในบ่อเลี้ยงเพื่อให้เชื้อมีปริมาณเหมาะสมมากพอที่จะผลิตสาร amicoumacin A ออกมาสู่บ่อเลี้ยง จะมีความเป็นไปได้ในเชิงปฏิบัติมากกว่า

สำหรับเราชาวฟาร์มอาจจะไม่จำเป็นต้องใช้ Bacillus pumilus H2 เป๊ะๆ ตามงานวิจัยก็ได้ค่ะ โปรไบโอติกชนิดอื่นๆ ที่เมื่อเราใช้แล้วสามารถลดการเกิดโรคได้ก็สามารถหลั่งสารต้านเชื้อก่อโรคได้เช่นกัน แต่อาจเป็นในรูปแบบหรือกลไกที่แตกต่างกันออกไป งานวิจัยนี้เป็นการหยิบยกตัวอย่างของโปรไบโอติกชนิดหนึ่งเท่านั้นว่าสามารถไปสู้รบกับเชื้อก่อโรคได้อย่างไรค่ะ หวังว่าท่านผู้อ่านจะได้ประโยชน์ไม่มากก็น้อยนะคะ แล้วพบกันฉบับหน้าค่ะ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)