ชื่อบทความ โปรไบโอติกแบบ multi-species

คำสำคัญ โปรไบโอติก multi-species

สวัสดีท่านผู้อ่านชาวฟาร์มทุกท่านค่ะ วันนี้เรากลับมาพูดคุยกันเรื่องโปรไบโอติกกันบ้างนะคะ มีสาระดีดีมาอัพเดตกันเล็กน้อย สำหรับท่านที่มีการใช้โปรไบโอติกอยู่แล้วหรือท่านที่กำลังสนใจจะใช้โปรไบโอติกผสมในอาหารค่ะ หัวข้อในวันนี้หยิบยกมาจากงานวิจัยในประเทศบังคลาเทศปี 2022 ที่ผ่านมา ว่าด้วยแนวคิดที่ว่า “การใช้จุลินทรีย์โปรไบโอติกมากกว่า 1 ชนิด หรือที่เรียกว่าแบบ multi-species นั้น ให้ผลลัพธ์ดีกว่าการใช้แบบชนิดเดียว หรือ single specie” ค่ะ โดยนักวิจัยได้ทดลองใช้โปรไบโอติกเป็นแบคทีเรียกลุ่ม Bacillus spp. ปริมาณ 1 × 109 โคโลนีต่อมิลลิลิตร ร่วมกับแบคทีเรียกลุ่ม Lactobacillus spp. ปริมาณ 1 × 1011 โคโลนีต่อมิลลิลิตร ผสมอาหารเลี้ยงลูกปลานิลขนาด 6 กรัม เป็นเวลา 8 สัปดาห์ เมื่อครบตามกำหนดจึงนำปลามาประเมินประสิทธิภาพการเจริญเติบโต ทั้งในส่วนของน้ำหนักตัว อัตราการเจริญเติบโต ดัชนีน้ำหนักปลาต่อน้ำหนักตับ ดัชนีน้ำหนักปลาต่อน้ำหนักอวัยวะภายใน รวมไปถึงอัตราการเปลี่ยนอาหารเป็นเนื้อ สมดุลจุลินทรีย์ในระบบทางเดินอาหาร และลักษณะโดยรวมของลำไส้ ตับ และกล้ามเนื้อค่ะ

โดยผลการทดลองพบว่าปลานิลกลุ่มที่เลี้ยงด้วยอาหารสูตรที่ผสมโปรไบโอติกแบบ multi-species มีประสิทธิภาพการการเจริญเติบโตและประสิทธิภาพการใช้อาหารที่ดีกว่าปลากลุ่มที่เลี้ยงด้วยอาหารสูตรปกติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ นอกจากนี้ยังพบว่าในลำไส้ของปลาในกลุ่มที่ผสมอาหารด้วยโปรไบโอติกแบบ multi-species มีปริมาณจุลินทรีย์ที่มีชีวิตทั้งหมดในลำไส้และแบคทีเรียกลุ่มที่สร้างกรดแล็กทิก (lactic acid bacteria, LAB) ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญเช่นกัน อีกทั้งยังพบว่าลักษณะกายวิภาคลำไส้ของปลามีความสมบูรณ์ มีโครงสร้างดูดซึมอาหารที่ยาวและกว้างขึ้น ซึ่งส่งผลดีต่อการดูดซึมและการนำอาหารไปใช้ของตัวปลาค่ะ ในส่วนของตับและกล้ามเนื้อ นักวิจัยพบว่าปลาในกลุ่มที่ผสมอาหารด้วยโปรไบโอติก แบบ multi-species ตับและกล้ามเนื้อปลามีความสมบูรณ์ และยังมีปริมาณมากกว่าเมื่อเทียบกับปลาในกลุ่มควบคุมที่เลี้ยงด้วยอาหารปกติ โดยในการทดลองนี้ ผู้วิจัยได้ผสมโปรไบโอติกทั้งสองชนิดในปริมาณ 0.5-1 มิลลิลิตรต่ออาหารปริมาณ 1 ลิตรค่ะ

จากผลการทดลองของงานวิจัยชิ้นนี้เราจะเห็นว่าการใช้จุลินทรีย์โปรไบโอติกมากกว่า 1 ชนิด หรือที่เรียกว่าแบบ multi-species นั้น ให้ผลลัพธ์ดีกว่าการใช้แบบชนิดเดียวอย่างเห็นได้ชัดเลยนะคะ ซึ่งนอกจากงานชิ้นนี้ก็ยังมีงานวิจัยจากทีมอื่น ที่ทำการทดลองในลักษณะคล้ายๆ กันด้วยนะคะ และผลลัพธ์ที่ได้ก็เป็นที่น่าพอใจเช่นกันค่ะ อาทิเช่น การใช้ Enterococcus faecalis ร่วมกับ Lactobacillus fermentum และ Leuconostoc mesenteroide เลี้ยงปลาคาร์พ ส่งผลให้ปลามีการเจริญเติบโตที่ดี หรืออีกสูตรการทดลองคือการใช้

Saccharomyces cerevisiae ร่วมกับ Lactobacillus acidophilus ในการเลี้ยงปลาช่อนเอเชีย ก็ให้ผลลัพธ์ที่ดีในแง่ของปริมาณจุลินทรีย์ชนิดดีที่มีชีวิตในลำไส้ปลามีปริมาณเพิ่มขึ้นเช่นกันค่ะ สำหรับท่านใดที่มีการใช้โปรไบโอติกแบบ multi-species สามารถมาแชร์ผลลัพธ์ของการนำไปใช้จริงกันได้นะคะ ผลลัพธ์จากการทดลองในห้องปฏิบัติการและการนำไปใช้จริงในฟาร์มอาจมีความแตกต่างกันได้ หรือหากท่านไหนมีสูตรการเลือกผสมจุลินทรีย์ชนิดต่าง ๆ ยินดีเผยแพร่ ก็สามารถมาแชร์กันได้เช่นกันค่ะ จะยินดีเป็นอย่างมาก หวังว่าเนื้อหาในวันนี้จะมีประโยชน์ไม่มากก็น้อย แล้วพบกันฉบับหน้าค่ะ

ท่านใดสนใจสามารถอ่านเพิ่มเติมได้ตรงนี้ค่ะ https://doi.org/10.1111/are.16052

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเมย์)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)