คุยเรื่องบ่อดินกันไปแล้ว วันนี้มาคุยกันเรื่องกระชังบ้างส่วนมากเรามักจะเห็นการเลี้ยงปลาในรูปแบบกระชังที่แขวนอยู่ในแม่น้ำ ลำคลอง เขื่อน ดังนั้นคุณภาพของน้ำในกระชังก็คือคุณภาพของน้ำในพื้นที่ที่แขวนกระชังอยู่นั่นแหละ

การเลี้ยงในลักษณะนี้จึงมีทั้งข้อดีและข้อเสียในเรื่องของการควบคุมคุณภาพน้ำที่ใช้เลี้ยง นอกจากนี้หากคิดจะเลี้ยงปลาในกระชังควรพิจารณาแหล่งน้ำที่จะแขวนกระชังด้วยว่ามีคุณภาพน้ำเหมาะสมกับการเลี้ยง ไม่อยู่ใกล้โรงงานอุตสาหกรรมและชุมชนมีการถ่ายเทของกระแสน้ำจะได้เหมือนกับการเปลี่ยนน้ำใหม่อยู่เรื่อยๆ มีปริมาณน้ำเพียงพอตลอดการเลี้ยง มีความลึกมากพอที่จะแขวนกระชังได้อย่างน้อย ให้ก้นกระชังลอยเหนือพื้นประมาณ 50 ซม. นอกจากนี้ควรเป็นสถานที่ที่อนุญาตให้เพาะเลี้ยงปลาได้ตามที่กฎหมายกำหนด

ข้อดีของการเลี้ยงปลาในกระชัง คือเราสามารถปล่อยปลาเลี้ยงแบบหนาแน่นสูงได้เพราะว่าน้ำไหลผ่านกระชังตลอดเวลาจะไม่ค่อยพบปัญหาน้ำเสียที่เกิดจากเศษอาหารตกค้างหรือขี้ปลาเหมือนที่พบในการเลี้ยงปลาบ่อดิน ของเสียที่เกิดขึ้นก็มักจะถูกน้ำพัดออกไปจากกระชัง

ส่วนข้อเสียนั้น ในบางช่วงที่คุณภาพน้ำในแม่น้ำ ลำคลอง ที่แขวนกระชังมีความผิดปกติก็จะส่งผลต่อสุขภาพปลาได้และการควบคุมสภาวะคุณภาพน้ำที่เปลี่ยนแปลงไปให้เป็นปกติจะทำได้ยากกว่าหรือไม่สามารถทำได้เลยเมื่อเทียบกับการเลี้ยงปลาในบ่อดิน กรณีที่เกิดโรคระบาดในแหล่งน้ำนั้นอาจทำให้เกิดการแพร่กระจายโรคอย่างรวดเร็วและสูญเสียพร้อมๆ กันทุกกระชัง เช่น โรคติดปรสิตกระชังที่เลือกใช้ควรตรวจสอบว่าด้วยตากระชังมีขนาดเหมาะสมกับขนาดปลาที่เลี้ยงรึเปล่า ต้องเลือกให้น้ำไหลผ่านสะดวกไม่ให้มีเศษอาหารหรือขี้ปลาตกค้าง และปลาลอดออกไปไม่ได้ กระชังอาจมีรูปทรงกลม สี่เหลี่ยมจัตุรัส หรือสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดยขนาดของกระชังขึ้นกับเกษตรกรแต่ละรายและพื้นที่ที่ผูกกระชัง เช่นแบบสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้าง 2 ม. ยาว 2 ม. ลึก 2-2.5 ม. แบบสี่เหลี่ยมผืนผ้ากว้าง 4 ม. ยาว 2 ม. ลึก 2-2.5 ม. โดยแช่น้ำลึกประมาณ 1.8-2.2 ม. ควรแขวนกระชังในระยะห่างที่เหมาะสมเพื่อให้มีการไหลเวียนของน้ำและไม่ให้มีมุมอับ เช่น 1.5-3 ม. แต่ถ้าเลี่ยงไม่ได้อาจต้องติดตั้งเครื่องตีน้ำเพิ่มเติม สิ่งที่ควรคำนึง คือกระชังไม่ควรชิดติดกันมาก ขนาดไม่ควรใหญ่จนน้ำจะไหลเวียนไม่สะดวกและกระชังไม่ควรแช่น้ำลึกเกินไปเพราะปริมาณออกซิเจนละลายน้ำที่ก้นกระชังจะลดลงเรื่อยๆ ด้านบนของกระชังควรมีอวน มุ้งหรือตาข่ายมาปิดคลุมไม่ให้นกมากินปลาหรือปลากระโดดออกไปนอกกระชังได้และระหว่างการเลี้ยงต้องสังเกตความสะอาดของกระชังด้วยเพราะมีผลต่อการถ่ายเทน้ำอัตราการปล่อยปลาสามารถเลี้ยงได้หนาแน่นกว่าการเลี้ยงในบ่อดิน 3-4 เท่า และควรพิจารณาร่วมกับขนาดตัวและน้ำหนักปลาด้วย

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก)

Mintra Lukkana, DVM, MSc, PhD
Pathradol Piamsomboon , DVM , PhD