วนเวียนอยู่กับเรื่องของมาตรการความปลอดภัยทางชีวภาพ การกักกันโรคและปัจจัยเสี่ยงในการนำเชื้อก่อโรคเข้าฟาร์มมาหลายสัปดาห์แล้ว

ขอวนมาพูดถึงเรื่องโปรไบโอติกบ้างเป็นการเปลี่ยนบรรยากาศเล็กน้อยสำหรับการทำงานและประสิทธิภาพของโปรไบโอติกที่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ของสัตว์น้ำนั้น มีนักวิจัยหลายคนได้ทำการศึกษาในเรื่องนี้ ทั้งนี้ประสิทธิภาพของระบบสืบพันธุ์ในช่วงสืบพันธุ์ขึ้นอยู่กับหลายๆ ปัจจัย โดยในช่วงดังกล่าวร่างกายของสัตว์น้ำจะต้องใช้สารอาหารสูง มีความต้องการทางโภชนาการสูง ความเข้มข้นของไขมัน โปรตีน กรดไขมัน วิตามิน C และ E และ carotenoids ในอาหารและประสิทธิภาพในการดูดซึมสารอาหารจึงมีความสำคัญมากและต้องมีปริมาณเหมาะสมนอกจากนี้สัดส่วนของส่วนประกอบทางโภชนาการมีอิทธิพลต่อขบวนการที่เกี่ยวข้องในการสืบพันธุ์ เช่น ความสมบูรณ์ของการปฏิสนธิ การคลอดและการพัฒนาตัวอ่อน

ในปัจจุบันในการเพาะเลี้ยงปลานั้น จะมีการผลิตอาหารสูตรเฉพาะสำหรับ "พ่อแม่พันธุ์" ซึ่งมีการปรับปรุงคุณค่าทางโภชนาการให้เหมาะสมกับการใช้ในช่วงสืบพันธุ์สำหรับบางฟาร์มและปลาบางชนิดอาจเสริมอาหารอื่นนอกเหนือจากอาหารสำเร็จรูป เช่น ปลาสด ปลาหมึก หอยแมลงภู่และกุ้งกุลาดำขนาดเล็ก การใช้อาหารสดซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่ยังไม่ได้ผ่านกระบวนการที่ทำให้มั่นใจได้ว่าปลอดเชื้อก่อโรคจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการแพร่เชื้อโรคในฟาร์มรวมทั้งผลิตภัณฑ์ปลาสด หมึก หอย ดังกล่าวยังไม่สามารถระบุสารอาหารที่ให้พ่อแม่พันธุ์ได้อย่างชัดเจน นั้นจึงมีการนำโปรไบโอติกมาใช้ผสมในอาหารพ่อแม่พันธุ์หรือผสมลงในน้ำเพื่อหวังผลในการสร้างสมดุลของโปรไบโอติกในระบบทางเดินอาหารของพ่อแม่พันธุ์ ส่งผลให้เกิดการดูดซึมสารอาหารดีขึ้นป้องกันการติดเชื้อและเป็นประโยชน์ต่อการทำงานของระบบสืบพันธุ์

มีการศึกษาเกี่ยวกับผลของการเสริมโปรไบโอติกสายพันธุ์ Bacillus subtilis ต่อสมรรถภาพการสืบพันธุ์ของปลาโดย โดยให้เชื้อ Bacillus subtilis ในความเข้มข้นที่แตกต่างกันไปในปลาสวยงามและผลจากการทดลองตลอดหนึ่งปี แสดงให้เห็นว่าการใช้เชื้อ Bacillus subtilis ที่ความเข้มข้น 10⁶ -10⁸ เซลล์ต่อกรัมของอาหาร ส่งผลให้ค่าดัชนีความสมบูรณ์เพศในปลา (gonadosomatic index, GSI) เพิ่มขึ้น ความดกของไข่ปลา (fecundity) ที่มีในรังไข่ก่อนผสมพันธุ์วางไข่ (spawning) เพิ่มขึ้นลูกปลามีอัตรารอดสูงขึ้นทำให้มีผลผลิตลูฏปลาเพิ่มมากขึ้นนอกจากนี้ผลการศึกษายังชี้ให้เห็นว่าโปรไบโอติกบางชนิดสามารถสังเคราะห์ว่าวิตามิน B complex ได้โดยเฉพาะวิตามินบี 1 (thiamine) และวิตามินบี 12 ซึ่งทำให้พบการตายและการเกิดลักษณะผิดรูปของลูกปลาที่ยังมีถุงไข่แดงอยู่น้อยลง

ยังมีอีกการศึกษาหนึ่งที่ทดลองนำอาหารสำเร็จรูปผสมโปรไบโอติกที่ประกอบด้วย Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Enterococcus faecium และ Bifidobacterium thermophilum ให้ปลาสอดหางดาบเขียวกินและพบว่าจำนวนลูกปลาที่ยังมีถุงไข่แดงของปลากลุ่มที่ได้รับโปรไบโอติกมีมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้นเรื่องอาหารโภชนาการประสิทธิภาพในการย่อยและดูซึมสารอาหารเป็นสิ่งสำคัญที่มีผลต่อการสืบพันธุ์ของสัตว์น้ำ

สัตวแพทย์หญิง ดร.มินตรา ลักขณา (หมอเม)
อ.น.สพ.ดร. ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ (หมอเอก) 

Probiotics and their functions: Reproduction enhancement

We have talked about biosecurity, quarantine and disease risk factors for many weeks now, let go back to the topic regarding “Probiotics”.

Today, we will discuss about the benefit of probiotics on the reproductive system of farmed fish. Many researchers have looked into this issue for years.

Generally, aquatic animal during reproductive stage requires high level of nutrient. Proper amount of protein, fatty acid, vitamin C, E and carotid should be present in feed. Moreover, nutrients absorption is also crucial. Balance of the nutrients in feed and absorption process of the animal will influence in all reproductive activities such as fertilization, spawning and embryo development.

There are several feed formulas designed for “breeder”. Some farms may use live feed, such as small fish or shrimp, squid, and mussels. However, nutrient level in these feed cannot be determined and the feed may be contaminated by disease agents. Therefore, live feed may not suitable for high value broodstock.

On the other hand, probiotics might be more useful. Probiotics have been used with feed to create balance of microorganism in brooder’s gut. Balance microorganism community will enhance nutrient absorption and improve disease resistance which will facilitate the reproduction system.

There was a study about probiotics Bacillus subtilis that can increase reproductive performance of aquarium fish. By giving probiotics Bacillus subtilis at the rate of 10⁶ -10⁸ per gram of feed

can increase gonadosomatic index (GSI), fecundity (number of egg in ovary before spawn) and larvae’s survival rate.

In addition, some probiotic bacteria can produce vitamin B complex, especially vitamin B1 (thiamine) and vitamin B12 which help reduce mortality and malformity of fish larvae.

Another study showed that probiotic Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Enterococcus faecium and Bifidobacterium thermophilum mixed with feed also gave similar results in Swordtail fish.

The reproductive functions of aquatic animals are indeed influenced by nutrition, as well as food digestion and nutrient absorption and probiotics are sure to support all these both directly and indirectly.

Mintra Lukkana, DVM, MSc, PhD
Pathradol Piamsomboon , DVM , PhD